Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

Kovul (Kapertsы kolyuchie) - Capparis spinosa L. Kovul kavardoshlar - Capparidaceae oilasiga mansub bulib, buyi 2,5 m gacha yetadigan sershod tikanli, yer bagirlab usuvchi poyali kup yillik lianasimon o’t o’simlik. Barglari yumalok, teskari tuxumsimon yoki ellipssimon bulib, poyasi bilan shoxlarida bandi yordamida ketma- ket urnashgan. Ok rangli, yirik turt bulakli gullari uzun bandi bilan barg kultigiga joylashgan. Mevasi kup urugli, teskari tuxumsimon, sershira bulib, xul mevaga uxshab ketadi. Kovul may-iyun oylarida gullaydi, mevasi iyul-avgustda yetiladi. 6.14-rasm. Kovul (Kapertsы kolyuchie) - Capparis spinosa L.
Markaziy Osiyo, Krim, Kavkazda dalalarda, adirlarda, yul buyla- rida, arik va kanallarning kirgoklarida, tepaliklarda, ba’zan ekinzorlarda usadi. Xalk tabobatida kovulning yer ustki kismi, mevasi va ildizi ishlatiladi. Yer ustki kismi usimlik gullagan vaktda yigiladi va soya yerda kuritiladi. Gulini usimlik tulik gullaganda, mevasini - yetilganda teriladi. Guli soyada, mevasi esa ochik davoda kuyoshda kuri- tiladi. Kovul ildizi erta baxorda yoki kech kuzda kovlab olinadi, suv- da yuvib, tuprokdan tozalanadi va kuyoshda kuritiladi. Kovulning yer ustki kismi tarkibida 0,32% rutin, kvertsetin, 150 mg% gacha S vitamin, staxidrin, tioglikozid, saponinlar, buyok modda- lar, mevasida-36% gacha kandlar, 25-25,6mg% S vitamini, 1,46% flavo- noidlar, tioglikozid; urugida 25-36% yog; ildizida - 1,2% alkaloidlar (staxidrin); 0,44% flavonoidlar, 4,5% kand, kumarinlar va boshka biologik faol moddalar bor. Abu Ali ibn Sino kovul usimligini nafas kisishi, me’da-ichak ka- salliklarini davolash uchun xamda ogrik koldiruvchi, yaralarni tuza- tuvchi va gijja xaydovchi vosita sifatida kullagan. Xalk tabobatida ildizidan tayyorlangan kaynatma shamollaganda, falaj, sarik, bod, talok kasalliklarini davolashda, yer ustki kismi damlamasi me’da-ichak kasalliklari, yaralar va astmani davolashda, siydik xaydovchi vosita sifatida kullaniladi. Gulining shirasi bi­lan yaralar davolanadi, meva kaynatmasi milkni mustaxkamlash, tish ogrigini koldirish, bavosil va boshka kasalliklarni davolash uchun ishlatiladi. Ildizining nastoykasi va kaynatmasi kon ivishini tezlatish ta’siriga ega.