Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

6.13-rasm. Isirik, adraspan, (Garmala obыknovennaya) - Peganum harmala L.
Xalq tabobatida isirikning yer ustki kismi kullaniladi. Tarki­bida 1,5-3% (ildizida 2,15-2,70%, urugida 3,5-6%) garmin, peganin (vazitsin), garman, dezoksipeganin va boshka alkaloidlar bor. Garmin alkaloidining xlorgidrat tuzi entsefalit kasalligining asoratini, tutkanok, kaltirok va Parkinson kasalliklarini davo­lashda kullanilgan. Dezoksipeganin gidroxloridning ampuladagi eritmasi miasteniya, miopatiya va boshka muskul kasalliklarini xamda asab kasalliklari nevrit, mononevrit, polinevrit kabilarda ishlati­ladi. Gripp kasalligi avj olgan paytlarda isirikni tutatib bemor yotgan xonani dezinfektsiya kilish yaxshi natija beradi. Isirik kadim zamonlardan beri xalk tabobatida keng ishlatib ke- lingan. Uning yer ustki kismini ezib buginlar ogriganda va nervlar shamollaganda ogrigan yerlarga boglashni Ibn Sino buyurgan edi. Usha vaktlarda xam isirikning ogrik koldirish xususiyati tabiblarga ma’- lum bulgan. Usimlikning yer ustki kismidan tayyorlangan kaynatma xalk orasida bod, bezgak, tutkanok, uykusizlik, shamollash va boshka ka- salliklarda tinchlantiruvchi, uxlatuvchi va ogrik koldiruvchi vosita sifatida kullaniladi. Bu kaynatma yana kutir va boshka teri kasal- liklariga xam shifo buladi. Shuningdek yer ustki kismining kaynatma- si terlatuvchi va siydik xaydovchi ta’sirga ega. Nafas kisish va nafas olish kiyinlashgan vaktlarda isirik urugi kaynatmasini zigir urugi kaynatmasi bilan, bod kasalliklarida isirik urugi kaynatmasini kalampir urugi kaynatmasi bilan birga kushib ichish tavsiya kilinadi.
Turkiston ismaloFi (Shpinat turkestanskiy) - Spinacia turkesta-nica Jljin. Ismalok shuradoshlar - Chenopodiaceae oilasiga mansub bulib, buyi 10-60 sm buladigan ikki uyli, bir yillik o’t o’simlik. Poyasi tik usadi, barglari patsimon kirkilgan, uchidagi bulakchasi yirik uchburchak-yoysimon, kolganlari mayda, chuziksimon yoki chiziksimon, poyasining urta kismidagilari kiska bandli uchburchak-yoysimon, eng yukoridagilari ba’zan lantsetsimon bulib, uzun bandi (ildizoldi tup barglari va poyaning pastki kismidagi barglari) bilan yoki bandsiz poyada ketma-ket urnashgan. Mayda, kurimsiz, bir jinsli gullari poya uchida boshokdan tashkil topgan ruvaksimon tupgulga (otalik gullari) yoki barg kultigiga (onalik gullari) joylashgan. Ismalokning mevasi - kattik, tikanli tup meva. Ismalok aprel-iyun oylarida gullaydi va mevasi yetiladi.
M arkaziy Osiyoda begona ut sifatida sugoriladigan yerlarda, tog- oldi yaylovlarida, bugdoyzorlarda va ekinzorlarda kuplab usadi.
Xalk tabobatida ismalokning yer ustki kismi ishlatiladi. Uni usimlik gullagan vaktida yigiladi va soya yerda kuritiladi yoki kurit- may kullaniladi. Ismalokning yer ustki kismi tarkibida karotin, 16 mg%, S, Bi, B2, vitaminlari, kandlar, organik kislotalar, oksil va boshka biologik faol moddalar bor. Tabobatda ismalokning yer ustki kismi darmon beruvchi vosita si­fatida kullaniladi hamda kamkonlikda, raxit va boshka avitaminoz kasalliklarida vitaminlarga boy parxez ovkat sifatida iste’mol kilishga tavsiya etiladi.