Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

Kesimlik kategoriyasi va sifat - Kesimlik kategoriyasi sifat turkumida ham o’z mohiyatini cheklangan darajada namoyon qilib, ikki ko’rinishga ega bo’ladi.
hozirgi zamon ko’rinishi;
o’tgan va kelasi zamon ko’rinishi.
Ko’p hollarda sifat turkumida kesimlik kategoriyasi bog’lama vositasida yuzaga chiqadi.
Bog’lama- kesimlik kategoriyasini sifat va boshqa kesimlik vazifasiga unchalik moslashmagan so’zda yuzaga chiqaruvchi vosita. To’liqsiz fe'l, [bo’l\, [hisoblanmoq], [sanalmoq], [deyilmoq] kabi mustaqil fe'l sifatda ham bog’lama vazifasini bajaradi.
Ravish- Harakat va holatning belgisini bildirgan so`zlar. Ravish qanday? qachon? qayerda? qayerdan? qayerga? qancha? nega? qay darajada? kabi so`roqlarga javob bo`ladi/ravish ko`pincha felga bog`lanib, ish harakatning qay holatda bajarilishini paytini o`rnini daraja miqdorini sababini, maqsadini bildiradi.
Fe’l – predmetning harakatini va jarayon tarzidagi b holatini bildirgan mustaqil so’z turkumi.
Mustaqil fe’l – harakat va holat ma’noisini mustaqil ravishda bildiradi, fe’lga xos barcha Grammatik xususiy otlarni oladi.: o’qidi.
Nomustaqil fe’l – mustaqil fe’llarga birikib xilma-xil ma’no anglatgan formalar hosil qiladi: o’qib chiqdi.
O’timli fe’l – tushum kelishigidagi so’zni boshqarib keladi, biror predmetga o’tgan harakatni predmetga qaratilgan va unda biror o’zgarish yuzaga keltiradigan harakat bava holatni bildiradi.:
O’timsiz fe’l – Tushum kelishigidagi so’zni boshqarib kela olmaydi, odatda, boshqa narsaga o’tmagan, bajaruvchining o’zida qolgan harakatni bildiradi.
Ko’makchi fe’l – Harakat tarsi shaklining bir qismi bo’lib fe’l lug’aviy ma’nosini nutqqa xoslaydi. – modifikatsiya qiladi.
Fe’l derevatsiyasi – Fe’lning affiksatsiya va kom/ya usuli bilan yasalishi.
Fe’lning musbat kategoriyasi – Fe’l ifodalagan harakat bilan uning sub`ekti va ob`ekti orasidagi o’zaro munosabatni ko’rsatadi.
Aniq musbat –