Mavzuning dolzarbligi, Inson tafakkuri rivojining manbai ma‘lumotlar

Shovqin 
Shovqin qattiq, suyuq va gaz muhitida tebranish natijasida hosil bo‗ladi. 20-
20000 Gs chastota diapazonidagi mexanik tebranish tovush ko‗rinishida inson 
eshitish organi qqabul qiladi. 20 Gs chastotadan kam bo‗lgan tebranish 
(infratovush) va 20000 Gs dan yuqorisi (ultratovush) eshitish sezgisi uyg‗otmaydi, 
lekin inson organizmiga biologik ta‘sir ko‗rsatadi. 
Shovqinni uzoq muddat ta‘siri natijasida eshitish qobiliyati pasayibgina 
qolmay, qon bosimini o‗zgarishiga, e‘tiborni pasayishiga, ko‗rish qobiliyatini 
pasayishiga, harakat markazida o‗zgarish yuz berishi, natijada harakat markazi 
kordinatsiyasining buzilishiga olib keladi, hamda bir xil fizik yuklama bo‗lsa ham 
energiya sarfini oshishiga olib keladi. 
Titrashning fizik xususiyatlari
Titrash mashina va mexanizm qismlaridagi kuchlarning nomuvofiq harakati 
natijasida kelib chiqadi. Bunga mexanizmlarning chiziqli harakatini aylanma 
harakatga aylantiruvchi krivoship-shatun mexanizmlarning harkati, silkituvchi 
harakat hosil qiluvchi shibbalash qurilmalar, shuningdek posangilashtirilmagan 
aylanma harkat qiluvchi qismlar, stanoklarning silliqlovchi va qirquvchi 
qismlardan kelib chiqadigan titrashlar misol bo‗la oladi.
Titrashni ba‘zan ishqalanuvchi va birikuvchi mexanizmlar (masalan, 
podshipniklar, tishli g‗ildiraklar va h.k.) keltirib chiqaradi. 

---

77 
Umuman mexanizmlardagi muvozanatning buzilishi titrashning kelib 
chiqishiga sabab bo‗ladi. Titrashning inson organizmiga ta‘siri asosan uning 
mexanizmga ta‘sir ko‗rsatuvchi kuchlar bilan uzviy bog‗liqligidir. Bunda titrash 
hosil qiluvchi kuch butun tizimga yoki uning ayrim bir bo‗lagiga ta‘sir qilishi 
mumkin. Misol tariqasida muvozanati buzilgan holda engil tebranish hosil 
qilayotgan mexanizm va o‗nqir- cho‗nqir yo‗ldan harakatlanib borayotgan 
transport tizimini ko‗rsatish mumkin.