Mavzuning dolzarbligi, Inson tafakkuri rivojining manbai ma‘lumotlar

Shovqin va titrashni me’yorlashtirish. 
Shovqin va titrash parametrlarini doimiy ish joylarida ruhsat etilgan darajasi 
asosida aniqlangan.
1.Doimiy ish joylarida, ishlab chiqarish korxonalarida, korxona maydonida 
quyidagi shovqin bosim darajasi ruhsat etiladi: 
2.Titrash sanitar-gigenik va texnik me‘yorlari bilan farqlanadi. 
Birinchi holatda insonni titrashdan himoyalash uchun optimal sharoit 
yaratish bo‗lsa, ikkinchi holatda esa mashina va jihozlarni saqlash.
Titrashning me‘yorlanadigan parametrlari bo‗lib, quyidagilar hisoblanadi: 
titrashni siljish amplitudasi (mm); titrashni o‗rta kvadrat tezligi (mm/s). Ish 
joyidagi umumiy titrashning ruhsat etilgan parametrlari kun davomida ta‘sir etish 
to‗g‗rilamasi bilan to‗ldiriladi. 
Radioktiv nurlardan saqlanish. 
Bir qancha ilmiy tekshirish muassasalarida va sanoat korxonalarida har xil 
maqsadlar uchun radioktiv moddalardan foydalaniladi. 
Masalan, 
mashinasozlik 
sanoatida 
radioktiv 
moddalardan 
quyma 
detallardagi kamchiliklarni va payvand qilingan joylarning va detallarning sifatini 
aniqlashda keng qo‗llaniladi.
Kristallsimon moddalarning tarkibini tahlil qilish, ishlab chiqarish 
jarayonlarini nazorat qilish va avtomatlashtirishda ham radioktiv nurlar yaxshi 
natija beradi. Ionlashgan nurlar inson organizmiga zararli ta‘sir ko‗rsatib, og‗ir 
kasalliklarning kelib chiqishiga sababchi bo‗lishi mumkin. Uning ta‘sirida inson 
og‗ir kasallik hisoblanadigan nur, oq qon kasalligi va har xil xavfli shishlar, teri 

---

78 
kasalliklariga duchor bo‗lishi mumkin. Shuningdek ionlashgan nurlar ta‘sirida 
genetik ta‘sirlanish, ya‘ni keyingi avlodlarga ham ta‘sir ko‗rsatuvchi nasliy 
kasalliklar kelib chiqishi mumkin. 
Radioktiv nurlarning eng xavfli joyi shundaki, inson organizmida bu kasallik 
yaqqol namoyon bo‗lguncha hech qanday belgiga ega bo‗lmaydi. Aniqlangandan 
keyingi holat esa nihoyatda og‗ir bo‗lishi va ko‗pincha o‗lim bilan tugashi 
mumkin.Radioktiv moddalar bilan ishlaganda ishni to‗g‗ri tashkil qilish va 
muhofaza chora-tadbirlar qo‗llash xavfsizlikni ta‘minlaydi.