Mavzu: Moddiy nuqtaning egri chiziqli harkati,aylanma harakat

Mavzu:Moddiy nuqtaning egri chiziqli harkati,aylanma harakat

Norimov Shahzodbek Gulmirza o’g’li

Reja;

• 1.Turli jismlarda aylanma harakatga

Aylanma harakaga misollar:

Quyosh atrofida sayoralarning aylanma
harakati
Atom atrofida elektonlar aylanishi

Aylanma harakat --- qattiq jism aylanganda uning aylanish o’qida yotmagan har bir nuqtasi aylana yasaydigan harakat. Bunday ahr qaysi aylana tekisligi qo’zg’almas to’g’ri chiziq aylanish o’qiga tik bo’ladi, aylanalarning markazi esa shu o’qda yotadi.aylanma harakat burchak tezlik va burchak tezlanishlar bilan ifodalanadi

• Aylanma harakat --- qattiq jism aylanganda uning aylanish o’qida yotmagan har bir nuqtasi aylana yasaydigan harakat. Bunday ahr qaysi aylana tekisligi qo’zg’almas to’g’ri chiziq aylanish o’qiga tik bo’ladi, aylanalarning markazi esa shu o’qda yotadi.aylanma harakat burchak tezlik va burchak tezlanishlar bilan ifodalanadi

Aylana bo’ylab tekis harakatda quydagi formular o’rinli;

• Aylana bo’ylab tekis harakatda quydagi formular o’rinli;
• Vaqt birligidagi aylanishlar soni aylanish chastotasi deyiladi
• v=n/t T=1/v
• Vaqt birligida burilish burachagiga burchak tezlik deyladi.
• ω=φ/t
• Chiziqli tezlik va burchak tezlik orasidagi bog’liqlik
• v=ωR

Aylana harakatdagi kuchlar va enegiya haqida gapiradigan bo’lsak , bu harakat turida markazdan qochma va markazga intilma kuchlar bo’lib bu kuchlar Nyutonning 2-qonuni hisobiga teng miqdorda lekin qarama qarshi yo’nalgan bo’ladi

• Aylana harakatdagi kuchlar va enegiya haqida gapiradigan bo’lsak , bu harakat turida markazdan qochma va markazga intilma kuchlar bo’lib bu kuchlar Nyutonning 2-qonuni hisobiga teng miqdorda lekin qarama qarshi yo’nalgan bo’ladi
• Fq=Fi=mv2/R
• Bu qonundan hayotda ko’p foydalamis
• Masalan juda ko’p harakatlanuvchi texlogiyalarda aylanma qurilma bo’ladi

Tushinish uchun buni oddiyroq bo’lgan to’g’ri chiziqli harakat bilan solishtirish yaxshi natija beradi

Yana solishtiramiz to’g’ri chiziqli harakatda tezlanish bo’lgani kabi aylanma harakatda ham notekis harakatlar bo’ladi

• Agar jism teng vaqtlar ichida har xil yoylarni bosib o’tsa u aylana bo’ylab notekis harakat qiladi

O’zgaruvchan harakatda burchak qiymati vatq momentida

Aylanama harakat ko’p qo’llangani uchun bitta manbadan ko’p joylarga harakat uzatish kerak bo’ldi. shunday qilib harakatni friksion usulda tasmali usulda tishli g’ildiraklar va bir o’qqa mahkamlangan disklar orqali uzatiladi

Shkivlar orqali uzatsh
Etiboringiz uchun katta raxmat

• Foydanilgan adabiyotlar: