Mavzu: ozon qatlamida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni geoekologik oqibatlari

 
 

---

38 
II-BOB. OZON QATLAMIDAGI O`ZGARISHLARNI
GEOEKOLOGIK 
OQIBATLARI HAMDA UNI OLDINI OLISH CHORA TADBIRLARI. 
2.1 Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar. 
Odatda har qanday muvaffaqiyatli boshlangan ish to’g’risida, shu 
tashabbusning boshida turganliklarini da’vo qiladigan minglab odamlarning paydo 
bo’lishi haqida ko’p gapiriladi. Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar (OEM) 
bo’yicha Monreal protokoliga nisbatan ham shu fikrni bildirish juda o’rinli. 
CHunki Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar nazorati bo’yicha harakatlar, 
so’ngra esa ulardan bosqichma-bosqich voz kechish tarixida, Yer yuzidagi hayotga 
ushbu jiddiy va muhim tahdidga qarshi turish uchun ijodiy, matonatli chora-
tadbirlar qabul qilgan uzoqni ko’ra biladigan yuzlab odamlar hamda muassasalar 
haqidagi hikoyalarda kamchiliklar mavjud emas. 
Ayni paytda bunday xatti-harakatlar natijasi chindan ham kishini 
hayratlantiradi. 2011- yil holatiga ko’ra, Monreal protokolini ratifikatsiya qilgan 
197 ta tomon Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar iste’molini taxminan 98 foizga 
qisqartirdi. Rivojlanayotgan mamlakatlar duch kelayotgan qator qiyinchiliklarga 
qaramay, Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar iste’molini 87 foizdan ko’proq 
qisqartirishga erishdilar. Bunda Protokolning Ozon qatlamini yemiruvchi mod-
dalardan bosqichma-bosqich voz kechish maqsadlarining aksariyatiga talab 
etiladigan muddatlardan ancha o’zgargan holda erishilmoqda. Jarayon davomida 
Protokol va uning ilg’or Ko’p tomonlama jamg’armasi 143 ta mamlakatlarda ozon 
bo’yicha milliy organlarning ta’sis etilishi va rivojlanishi, shuningdek, umumiy 
qiymati 2,5 mlrd. AQSH dollaridan ziyod bo’lgan 6000 dan ortiq loyiha va 
tadbirlarni rejalashtirilishi hamda amalga oshirilishini qo’llab-quvvatladi. 
Ayni paytda ana shu va boshqa ko’pgina erishilgan yutuqlarga qaramasdan, 
Monreal protokoli va uning ozon qatlamini himoya qilish vazifalariga bajarilgan 
vazifa sifatida emas, balki hozircha erishish jarayonidagi muvaffaqiyat sifatida 
qaralishi lozim. Darhaqiqat, Tomonlar hozirgi vaqtda qolgan kimyoviy moddalar 
uchun 2040- yilgacha mo’ljallangan harakatlarni bosqichma-bosqich bajarish 
jadvaliga egalar hamda ilm-fan ma’lumotlariga ko’ra, bugungi va kelajak avlod 

---

39 
uchun ozon qatlami himoyasini ta’minlash borasida Protokolning to’liq amalga 
oshirilishi talab etiladi.