Laboratoriya mashg’uloti № Mavzu: Kimyoviy kinetika, kimyoviy muvozanat, reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi omillar. Kimyoviy reaksiyaning tezligi asosan quyidagilarga ta’sir qiladi

Laboratoriya mashg’uloti № 5.
Mavzu: Kimyoviy kinetika, kimyoviy muvozanat,
reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi omillar.
Kimyoviy reaksiyaning tezligi asosan quyidagilarga ta’sir qiladi:

• 
  Reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiatiga;
  
• 
  Reaksiyada ishtirok etuvchi moddalarning konsentratsiyasiga;
  
• 
  Temperaturaga;
  
• 
  Katalizatorning ishtirok etishiga;
  
• 
  Gazlarda bo‘ladigan reaksiyalarda – bosimda;
  
• 
  Qattiq moddalarning reaksiyalarda – maydalanganlik darajasida;
  
• 
  Radioaktiv nur ta’siriga.
  

Reaksiya tezligini kimyoviy reaksiyaga kirishuvchi moddalar tabiatiga bog‘liqligi. Ta’sirlashayotgan moddalar qancha bir-biriga moyil bo‘lsa, yangi kimyoviy moddalar hosil bo‘lishi bilan tugaydigan to‘qnashishlar foizi qancha ko‘p bo‘lsa, reaksiya tezligi shuncha katta bo‘ladi.
Ishning maqsadi: Kimyoviy reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi omillar (konsentratsiya, harorat va katalizator) ni, kimyoviy muvozanatning mohiyatini va uni siljitish usullarini o’rganish.
Kerakli reaktivlar: Na₂S₂O₃, H₂SO₄, suv, CaCO₃, HCI,
FeCl₂, KCNS, MnO₂, KIO_{3 ,} Na₂SO₃.
Kerakli asboblar: Probirkalar, stakan, termometr, texnikaviy tarozi, varonka.
1.Tаjribа: FeCl₃ kоntsеntrаtsiyasining reaksiya tеzligigа tа’sirini aniqlаsh.
3 ta toza probirka olib, birinchisiga 4 ml KI eritmasidan, ikkinchisiga 2 ml KI va 2 ml (yangi tayyorlangan) kraxmal eritmasidan quyib, yaxshilab aralashtiring. Shundan so‘ng sekundomerni yurgizib, birinchi probirkaga 2 ml FeCl₃ eritmasidan quyib, ko‘k rangga kirish vaqtini belgilab oling, ikkinchi va uchinchi probirkaga ham navbat bilan 2 ml dan FeCl₃ eritmasidan quying, eritmaning ko‘k rangga kirish vaqtini belgilang.
Reaksiya tenglamasi:
2KI + 2 FeCl₃ = 2 FeCl₂ + 2KCl + I₂
Tajriba natijalarini grafikga qo‘yib, koordinata sistemasining abtsissa o‘qiga eritma konsentratsiyasi (C), ordinata o‘qiga esa kimyoviy reaksiya tezligi (V) ni qo‘ying, konsentratsiya ortgan sayin, reaksiya tezligi ortib borishini ko‘rsating.