Mavzu: Inflyatsiya va unga qarshi kurashish yo‘llari reja

Oshkora inflyatsiya. 
Talab tomoniga qaragan makroiqtisodiy tengsizlik 
doimiy ravishda narx-navoning ko`tarilib borishi bilan ifodalanadigan bo`lsa, 
bunday inflyatsiya oshkora inflyatsiya deb ataladi. Oshkora inflyatsiya bozor 
mexanizmini buzmaydi: narx-navo ba`zi bozorlarda ko`tarilishi bilan bir vaqtda 
boshqa bozorlarda pasayib borishi mumkin. Buning asosiy sababi shundan 
iboratki, bozor mexanizmlari o`z ta`sirini davom ettirib, milliy iqtisodiyotga baholar 
to`g`risidagi ma`lumotlarni oshkora etkazib turadi, investitsiyalarni ilgari surib, 
ishlab chiqarishning kengayishi bilan taklifni rag`batlntirib boradi. 
Yashirin inflyatsiya
. Inflyatsiyaning ushbu turi shunday ko`rinishda bo`ladiki, 
bunday holatda ba`zi bir iste`mol mahsulotlariga narx-navo ma`muriy tarzda davlat 
tomonidan o`rnatiladi va tartibga solib turiladi. Bundan asosiy maqsad, davlat 
tomonidan ba`zi mahsulotlarga narx-navoni «ijtimoiy past» darajada belgilaydi.
Yashirin inflyatsiya sharoitida narx-navoning keskin o`sishi kuzatilmasligi 
mumkin. Lekin milliy pul birligining qadrsizlanishi, mahsulotlar aholi pul 
mablag`lariga kerakli mahsulotlarni harid qilib bo`lmasligi holatlari paydo 
bo`ladi. Iqtisodiyotda yashirin inflyatsiya yuzaga chiqqanda mahsulotlarning 
narxnavosi hamda aholini daromadlarini o`sishi 

---

Shunday qilib, muomila uchun zarur bo‘lgan pul miqdoriga ishlab 
vaqtincha to`xtatiladi. Yashirin inflyatsiyani vujudga kelishini asosiy sabablaridan 
biri bu narxlar ustidan ma`muriy nazorat o`rnatishdir. Buning natijasida bozor 
mexanizmi deformatsiyalanadi. Uning qaysi darajada va o`zgarganligi darajasi va 
davomiyligi davlat tomonidan olib boriladigan siyosatga hamda tartibga solish 
shakliga bevosita bog`liq bo`ladi. Ushbu inflyatsiyaning salbiy tomoni shundan
iboratki, inflyatsiya davrida ishsizlik darajasi oshadi, chunki ishlab chiqarish
rivojlanmaydi. Xorijiy va milliy iqtisodiy nazariyaning qarashlariga asosan milliy 
iqtisodiyotning balansini buzilishi va uning oqibatida inflyatsiyaning yuzaga
chiqishining quyidagi to`rtta omillari mavjud: 
-
qog`oz pullarning emissiya qilishda va tashqi savdoda davlatning mutloq 
monopoliyasi; 
-
hozirgi zamon davlat funktsiyalarini bajarish uchun davlat xarajatlarini 
ortishi; 
-
kasaba uyushmalari tomonidan byudjet muassasalari ishchi-xodimlarining 
ish haqlarini oshirish bo`yicha faoliyati; 
-
iqtisodiyotda mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish, xizmatlar 
ko`rsatish sohasida ayrim xo`jalik sub`ektlarining monopoliya (oligopoliya) 
holatining mavjudligi. 
Inflyatsiyani yuzaga keltiruvchi omillarga qarab uning sabablarini ichki 
va tashqi sabablarga bo‘lish mumkin. Inflyatsiyaning ichki omillari monetar-pul 
siyosati bilan va xo‘jalik faoliyati bilan bog‘liq turlariga bo‘linadi. Pul 
muomalasi muomaladagi pul massasaini bank tomonidan muomalaga chiqarilgan 
pullarning bankga qaytib kelish tezligini ifodalaydi. Agar muomalada oltinga 
almashinmaydigan banknotalar yoki qog‘oz pullar amal qilsa, u holda naqd pul
muomalasi pul muomalasi qonuniga asosan amal qiladi. Qog‘oz pullar miqdori 
muomala uchun kerak bo‘lgan oltin pullarning nazariy miqdoriga teng bo‘lganda 
pul muomalasida hech qanday salbiy jarayonlar yuz bermaydi. Yuqorida 
ko‘rsatilgan talab pulning barqarorligini ta‘minlaydi, shuningdek, pul muomalasi 
mavjud bo‘lgan barcha ijtimoiy tizimlarda o‘z kuchiga ega. Pul muomalasi qonuni
muomaladagi tovarlar massasi, ularning narx darajasi va pul muomalasi tezligi 
orasidagi iqtisodiy aloqadorlikni aks ettiradi. Bu qonunga asosan muomala
uchun zarur bo‘lgan pul miqdorini quyidagi formula bilan ifodalash mumkin: 
Realizatsiya 
qilinadigan 
tovarlar narxi 
summai 
Kreditga sotilgan 
tovarlar narxi