Mavzu: Inflyatsiya va unga qarshi kurashish yo‘llari reja

O`rmolovchi inflatsiya.
Bunda 
narx-navo sekin o`sadi va 
inflatsiya suratlari yiliga 1-3 % dan 5-10 % gacha
bo`ladi. 
Mamlakatda 
iqtisodiy o`sish 
davom etadi, ishsizlik
katta bo`lmaydi, bunday inflatsiya 
odatda, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarga
xosdir. Bu inflyatsiya 
aksincha ishlab chiqarishni yanada rivojlantirishni rag`batlantiruvchi omil 
sifatida 
namoyon bo`lishi
mumkin.
Pulning qiymati barqarorligidagi 
o`zgarish sеzilmasligi mumkin. Masalan 1998 yilda inflatsiya suratlari 
Avstriya, Belgiya,
Germaniyada – 1.0 %, Ispaniya, Buyuk Bretaniya va AQSH
da – 2 %, Gresiyada esa 4.8 %ni tashkil etgan. Bulardan tashqari bu guruhga 
G`arbiy Yevropaning boshqa mamlakatlari, Kanada, Yaponiya, Sengapur, 
Malayziya, Janubiy Koreya, Saudiya Arabistoni va boshqalar kiradi.
Suzib yuruvchi inflatsiya. 
Bunda yillik inflatsiya suratlari 10 % dan 100 
% gacha bo`ladi. Mamlakatda narx-navo tezroq o`sa boshlaydi, iqtisodiy o``sish 
suratlari pasayadi, ishsizlik ko`paya boradi. Bunday inflatsiya rivojlanayotgan
mamlakatlarga xosdir. Masalan 2001 yilda Rossiyada inflatsiya – 18 % ni, 
O`zbekistonda esa – 24 % ni tashkil etgan. 2002 yili O`zbekistonda inflyatsiya
darajasi ancha pasaydi, uning o`rtacha oylik miqdori 1.6 %dan iborat bo`ldi. 
Geperinflatsiya. 
Bu haddan tashqari kuchaygan inflatsiya bo`lib, uning 
yillik o`sish sur‗atlari 100 % dan ko`p bo`lib ayrim holatlarda 1000 % dan 
ham ortadi. Narx-navo shiddat bilan o`sadi, pul qadri g`oyat tez pasayadi, 
pul topishga intilish eng past darajaga keladi. Geperinflatsiya sharoitida korxonalar
va aholi nima qilib bo`lsa 
xam, 
chet 
el 
valyutasini yig`ishga xarakat qilishadi. Narx-navoni umuman tartibga solib
bo`lmay qoladi, narxlar oyiga 50 % dan o`sadi. Tovarlarni sotib olishda barter
usulida foydalanish vujudga keladi. Pul muomalasi izdan chiqadi. Geperinflatsiya
sur‗atlari 1985 yilda Boliviyada-38000 %, 1990 yilda Nekaraguada-8500 %, 
Peruda-8291 %ni tashkil etgan. 1991 yilda SSSR parchalanib ketgandan so`ng, 
sobiq ittifoqdosh respublikalarda ham geperinflatsiya ro`y berdi. O`zbekistonda esa 
1994 yilda inflatsiya darajasi eng yuqori cho`qqiga chiqib 1282 % ni tashkil etgan
87
. 
Inflyatsiyaning kеlib 
87
Z.D.Niyozov ―Pul kredit va banklar‖ S. 2012 – Niyozov Z.D. 

---

chikish sabablariga qarab uning ikki toifasini ko`rsatish mumkin: talab inflyatsiyasi 
va ishlab chiqarish bilan bog`liq inflyatsiya (taklif inflyatsiyasi).