Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

1929-yilning 15-23-mayida Samarqandda Respublika til-imlo konferensiyasi bo‘lib o‘tadi. Unda 3 ta masala - adabiy til,istilohvaimlo masalalariko‘riladi. Bukonferensiyada adabiy til me’yorlarini belgilashda singarmonizmli qishloq shevalarining xususiyatlarini hisobga olish lozimligi haqida takliflar bo‘ladi, shu asosda alifboda ham unlilarni ifodalovchi 9 harfning bo‘lishi ma’qullanadi; alifboga bosh harflar qo‘shiladiva harflartartibi belgilanadi.
1929-yilning 10-avgustida О‘zbekiston Xalq maorifi komissarligi kollegiyasining yig‘ilishi bo‘lib, unda may oyida bo‘lib o‘tgan til-imlo konferensiyasitavsiya qilganyangiimlo qoidalaritasdiqlanadi. Bu qoidalar 29 moddadan iborat bo‘lib, ularda singarmonizmli sheva xususiyatlarini yozuvda ifodalashga ko‘proq o‘rin beriladi. Yozuvning ayni shu jihati jamoatchilikda e’tiroz tug‘diradi, bu e’tiroz 1933-yilda o‘zbek orfografiyasi qoidalariningyangiloyihasi yaratilishiga olib keladi.
1934-yilning yanvarida Toshkentda o‘zbek orfografiyasining yangi loyihasi muhokamalarini yakunlash maqsadida Birinchi respublika qurultoyi o‘tkaziladi, unda alifbodan 3 taunliharf (ө, у, ь) chiqariladi (2- ilovaga qarang), biroq bu bilan alifbo va imlodagi qiyinchiliklarga to‘la barham berilmaydi.
⁸ Jamolxonov H. Hozirgi oʻzbek adabiy tili. –T.: “Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiynashriyoti, 2013. 207-bet.
Keyingi ikki yilda esa oʻzbek yozuvini kirill-rus grafikasi asosiga koʻchirish maqsadidagi harakatlar ham boshlandi. Xususan:
1938-yilning boshlarida О‘zbekiston Fanlar Komitetining A.S.Pushkin nomli Til-adabiyot institutida AK.Borovkov, Olim Usmonov, Faxri Kamol, B.Avizovlardan iborat maxsus mualliflar guruhi tuzilib, unga lotin grafikasi asosidagi o‘zbek alifbosi va orfografiyasini matbuotda bildirilgan fikrlar asosida qayta ko‘rish va takomillashtirish vazifasi yuklatiladi.