Мавзу: Илк ўзбек алифбосининг вужудга келиши

O‘ZGARISHLARI

Mashg‘ulotga ajratilgan vaqt - 2 soat		Talabalarsoni: kishi
Mashg‘ulotshakli		Ma’ruza (ommaviy,jamoaviy, juftlikda ishlash)
Ma’ruza mashg‘uloti		1940– 1995-yillarda alifbova imlo o‘zgarishlari
Mashg‘ulot rejasi		1. 1940- 1995-yillar orasida o‘zbek tilining alifbo va imlosi sohasidagi islohotva o‘zgarishlar. 2. Bu davrda aniqlangan muammoli holatlar bo‘yicha suhbat. 3. Matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grafika va imlo nuqtayi nazaridan tahlil qilish, shu asosda grafika va imlodagi qiyin holatlarga munosabat bildirish.
^O‘^quv maqsadi:	mashg‘ulotining	Yuqoridagi reja asosida mavzuni mustahkamlash, talabalarning bilimini oshirish.
Pedagogik vazifalar: • mavzularning mazmun- mundarijasini eslatish; • tayanch tushunchalar ustida ishlash; • ko‘rgazmali qurollar, tarqatma materiallar vositasida talabalar bilimini, ularning fanga bo‘lgan qiziqishini yanada oshirish.		O‘quvfaoliyatinatijalari : • talaba mavzuning mazmun- mundarijasini eslaydi, bu mavzuga oid biliminimustahkamlaydi; • talabalarning bilim darajasi, tahlil ko‘nikmalari aniqlanadi, baholanadi.

Ta’limberish usullari	ko‘rgazmali, ma’lumotli, trening, jamoada ishlash.
Ta’limberishshakllariva metodlari	og‘zaki, ko‘rgazmali, kitob bilan ishlash, aqliy hujum, kalit so‘zlar.
Ta’limberish vositalari	o‘quv qo‘llanmalari, savolnomalar, tarqatma materiallar, proyektor, doska, audivizual vositalar.
Ta’limberishshartlari	hamkorlikda ishlash va taqdimotlarni amalga oshirish imkoniga egabo‘lgan auditoriya.
Monitoring va baholash	og‘zaki nazorat: savol-javob, suhbat, mashq.

MA’RUZANING TEXNOLOGIK XARITASI

Bosqichlar vaularning vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Talaba
1-bosqich. Kirish	1.1. Darsga nisbatan talabalarning motivatsiyasini shakllantiradi.	1.1. Fikrlarini jamlaydi va darsga tayyorlanadi.
2-bosqich. Asosiy qism (60 daqiqa)	• 1940- 1995-yillarda alifbo va imloni o‘zgartirish, mukammal- lashtirish yuzasidan olib borilgan ishlarnitahlil qiladi; •bu davrda aniqlangan muammoli holatlar bo‘yicha suhbat qiladi; • matbuotdan ixtiyoriy tanlangan matnlarni grafika va imlo nuqtayi	2.1. Yangi mavzuni tinglaydi, mavzuga oid ma’lumotlarni eshitadi, tushunadi, biladi vaularni

	nazaridan tahlil qiladi, shu asosda grafika va imlodagi qiyin holatlarga munosabat bildiradi.	tizimlashtiradi. 2.2. Mavzu yuzasidan savollar beradi. 2.3. Javoblarni toʻldiradi.
3-bosqich. Yakuniy qism (10 daqiqa)	3.1. Mashgʻulotni yakunlaydi, xulosalaydi, talabalarni baholaydi va faol ishtirokchilarni rag‘batlantiradi.	3.1.O‘z-o‘zini baholaydi.

Ma’ruza matni
Bu davrga oid mavjud materiallar tahlili shunikoʻrsatadiki, alifbova imlo masalalari 1940-yildan keyin ham qizg‘in munozara-bahslar predmeti bo‘lib kelgan. Bunday munozara-bahslar doirasiga ko‘proq quyidagimasalalartortilgan:
a) o‘zbek alifbosini sobiq Ittifoqdagi boshqa turkiy tillar alifbolari bilan uyg‘unlashtirish (yokibirlashtirish) masalalari;
b) o‘zbek alifbosi va imlosining milliy jihatlarini, uning o‘zbek tili fonologik tizimigamoslik darajasini mustahkamlash masalasi;
d) alifbodagi harflarning vazifasi va shakl xususiyatlari masalasi;
e) alifbodagi harflarningmiqdori masalasi;
f) alifbo va imloning yozuv texnikasi (matbaa-bosmaxona, yozuv
mashinkalari,kompyuter qurilmalariva shu kabilar) imkoniyatiga moslik darajasi;
g) alifbo va imloningyozuv estetikasiga aloqador jihatlari;
h) harflarning alifbodagi o‘rni (joylashishtartibi) masalasi;
i) alifbodagi harflarning nomlanishi masalasi;
j) o‘zbek yozuvini rus grafikasidan boshqa grafik tizimga ko‘chirish
masalasi.