Mavzu: Ekstraksion qurilmalarda ekstraktorni hisoblash

Ishqorlab ajratish ekstraktorlarining konstrukstiyalari

Ekstrakstiya, eritish va ishqorlab ajratish uchun davriy va uzluksiz ishlaydigan ekstraktorlar qo`llaniladi. Qurilmadagi fazalar harakatiga qarab parallel, qarama - qarshi va murakkab yo`nalishli bo`lishi mumkin.

Suyuqlik fazasining qattiq materialni yuvib o`tish harakatiga qarab o`zgarmas, mexanik aralashtirgichi bo`lgan va mavhum qaynash qatlamli ekstraktorlar bo`ladi.
Ekstraktorlarni tanlashda qattiq faza fizik-mexanik xossalari va ajrab chiqadigan ekstrakt konstentrastiyasi yoki tayyor mahsulot chiqishi hisobga olinadi.
Ma’lumki, davriy ishlaydigan qurilmalar ish unumdorligi kam bo`ladi. Shuning uchun, ular kichik hajmli korxonalarda qo`llaniladi. Lekin, sanoat miqyosida ko`pincha uzluksiz ishlaydigan qurilmalar ishlatiladi. Ekstraktor va eritkich bir-biridan katta farqlanmaydi. Agar, qurilma qattiq, g`ovaksimon jismni ekstrakstiyalash uchun qo`llanilsa ekstraktor deb nomlanadi. Agar, qurilma qattiq g`ovaksimon materialni eritish uchun ishlatilsa, unda u eritkich deb ataladi.
Ekstraktor va eritkichlarga qo`yiladigan talab quyidagilardan iborat:
- qurilma hajmi birligiga to`g`ri kelgan ekstraktning miqdori, ya’ni solishtirma ish unumdorligi katta bo`lishi zarur;
- hosil bo`layotgan eritma konstentrastiyasi iloji boricha yuqori bo`lishi kerak;
- energiya sarfi kam bo`lishi zarur.
Perkolyator - bu davriy ishlaydigan, qo`zg`almas qatlamli ekstraktor (5.65-rasm). U konussimon tubli va yassi qopqoqli stilindrik qurilma bo`lib, tubida teshikli panjara o`rnatilgan. Ushbu panjaraga tepa lyukdan maydalangan qattiq material qatlami yuklanadi.
Ishqorlab ajratish jarayoni tugagandan so`ng, material pastki ko`tarma lyukdan chiqarib yuboriladi.
Perkolyatorlar ketma-ket ulanib batareyalar hosil qilinadi. Batareyaga ulanadigan perkolyatorlar soni 4 ta dan 15 ta gacha bo`lishi mumkin. Erituvchi perkolyatorning past qismidan yuqoriga nasos yordamida haydaladi. Batareyalarda oqimlar yo`nalishi har doim qarama-qarshi bo`ladi. Istalgan perkolyatorda ajratish darajasi belgilangan darajaga etishi bilan ishlatib bo`lingan materialni to`kish uchun batareya o`chiriladi va yangi xom-ashyo yuklanadi. Odatda, qurilmadan material bosim ostida to`kiladi.