Mavzu: Ekstraksion qurilmalarda ekstraktorni hisoblash

Uzluksiz ishlaydigan diffuzion qurilmalar kimyo, tog`-kon, oziq-ovqat va boshqa sanoatlarda juda ko`p ishlatiladi. Ayniqsa, qand lavlagidan shakar olishda va uning turpini chiqarib tashlashda bu turdagi qurilmalar juda samarali qo`llanilmoqda.
Ikki shnekli, og`ma diffuzion qurilma odatda 8...11° burchak ostida ishlatiladi. Qurilmaning tepa qismida qand lavlagi qirindilarini yuklash uchun bunker va hosil bo`layotgan turpini (jomni) chiqarish uchun shneklar o`rnatilgan (5.66-rasm).

Qurilma ichida qand lavlagi qirindisi ikkita shnek yordamida pastdan tepaga qarab uzatiladi. Vint chizig`i bo`ylab joylangan parraklar tizimi shneklarni hosil qiladi. Birinchi shnekning parraklari, ikkinchi shnekning parraklararo bo`shlig`iga kirib turadi. Shneklarning bunday joylashishi qirindini bir tekisda uzatish va qirindini parrak bilan birga aylanishiga to`sqinlik qiladi. Buning uchun qurilmada kontrparraklar va qopqoqning pastki qismida to`siqlar o`rnatilgan.
Lavlagi turpi qurilmaning tepa qismidagi shneklar yordamida chiqariladi. Turpni samarali to`kish uchun parraklar ham yordam beradi. To`kish shneklari uzatish shneklariga nisbatan to`g`ri burchak ostida o`rnatilgan va ularga qarama - qarshi yo`nalishda aylanadi. Ekstrakstiyalanayotgan materialni isitish uchun qurilmaning ostki qismida isituvchi kamera o`rnatilgan.
Ikki pog`onali diffuzion qurilma U - simon, to`g`ri to`rtburchak ko`ndalang kesimli qobiqdan iborat bo`ladi. Ushbu qobiq maxsus tayanchlari bilan og`ir poydevorga o`rnatiladi.
Qurilma qobig`i ayrim stargalardan tarkib topgan bo`lib, qattiqlik qovurg`alari bilan mustahkamlanadi. Ekstraktorda material uzatuvchi romchalar o`rnatilgan plastmassa zanjirlar yordamida uzatiladi. Ushbu zanjir elektr yuritkichga ulangan uzatma yordamida harakatga keltiriladi. Romchalarni vertikal holatda materialdan to`liq tozalash uchun zarba tipidagi tozalagich o`rnatilgan.
Xom - ashyo qurilmaga panjarasimon konveyer va rotastion uloqtirgich yordamida yuklanadi. Isitilgan sharbat qurilmaga soplolar yordamida purkaladi.
Qurilmadan diffuzion sharbat kamerada o`rnatilgan konussimon teshikli elak va patrubkalar orqali chiqariladi. Barometrik suv qurilmaning tepa qismida joylashgan presslangan turp suyuqligi esa, pastki soplolar orqali qurilmaga kiritiladi.
Qand lavlagi paraxasi romchali zanjir yordamida qurilma bo`ylab uzatiladi va oxirida to`kish shtusteriga olib kelinadi. Barometrik va presslangan turp suvlari, qand lavlagi qirindisiga qarama - qarshi yo`nalishda, kolonnaning tepa qismiga yuboriladi. Jarayon yakunida hosil bo`lgan diffuzion sharbat keyingi texnologik jarayonga uzatilsa, turp esa - presslashga yoki omborga yuboriladi. Ayrim qurilmalarda qattiq material kovshlar yordamida uzatiladi.
Lekin, materialni uzatish uchun romcha yoki kovsh zanjirli moslamalarni qo`llash, qattiq jismlarning zichlanishiga sababchi bo`ladi. Ma’lumki, zichlangan materialni ekstrakstiyalash ancha qiyin.
Parrakli va kontrparrakli diffuzion qurilmalarda qirindi ancha maydalanadi, bu esa diffuzion sharbatning filtrlanishini qiyinlashtiradi. Natijada, ekstrakstiyalash jarayonining tezligi ham kamayadi.