Mavzu: Dars, dars mazmuni, texnologik xaritalar tuzish. Muammoli dars va uni tashkil qilish usullari. Darsni tahlil qilish. Reja

I l g a r i o`tilgan materialni mustahkam­lash. Pedagogik adabiyotda ushbu so`zlarni o`qiymiz: «Takrorlash zarurati o`quvchilarning o`rganilayotgan materialni puxta o`zlashtirish vazifalaridan, o`quvchilarning eslab qolishigina emas, balki o`qitish xususiyatiga ham ega bo`lgan xotiralarining rivojlanish xususiyatlaridan, ko’p martalab takrorlashni talab qiluvchi malaka va ko`nikmalarning hosil bo`lish qonuniyatlaridan kelib chiqishi bilan asoslanadi»1. Darslarni takrorlash bilan to`yintirish, yangi o`rganilayotgan mate­rialni ilgari o`tilgan material bilan bog‘lash lozim, degan didaktik talabni K. D. Ushinskiy ham aniq va ifodali tasvirlab bergan. U o`zining «Shveysariya bo`ylab pedagogik safarida»gi xatlaridan birida bunday yozadi: «...takrorlash to`xtovsiz bormoqda, har qaysi darsda oldingi darslarda o`zlashtirilganlar takrorlanadi: har qaysi sinfda oldingi sinflarda bilib olinganlar takrorlanadi, qarab chiqiladi, buning natijasida esa so`z va fikrgina kuchli rivojlanib qolmay, balki faktik ma’lumotlarning ajoyib mo`l-ko`lligi hosil bo`ladi... Bu to`xtovsiz takrorlanuvchi metodlar, to`xtovsiz eskiga qaytuvchi va unga yangini qo`shuvchi metodlarning hammasi ushbu muhim psixologik faktorga asoslanadi: jon dildan o`zlashtirib olingan har qanday bilim yangidan ongga qaytib, puxta va tushunarliroq bo`lib qolmay, balki o`ziga yangi bilimlarni tortuvchi xususiyatga ega bo`lib, bu bilimlarga o`zining puxtaligini beradi»!.

Bu fikrlar yangi materialni o`rganish bilan birga ilgari o’tilganlarni sistemali takrorlash zaruratiga nisbatan qilinadigan hozirgi talablarga mos keluvchi qanday ajoyib aniq, hamohang fikrlardir.

Shuni ta’kidlash kerakki, takrorlash bu ilgari o`tilganlarni to`gridan-to`g‘ri qayta tiklash bo`lmay, balki bunda «eskiga boshqa pozitsiyalardan qarash, masalan, yangi material nuqtai' nazaridan qarash imkonini beruvchi biror yangilik albatta paydo bo`lishi kerak. Qanday qilinganda takrorlash samalradorroq bo`ladi? Balki o`quvchini shunday talablar bilan ko’mib tashlash kerakki, u aktiv aqliy faoliyat qilsin, takrorlanayotgan material qatnashgan, ilgari hech bir bajarilmagan mashqlarni bajarishda qatnashsin.Permanent (uzluksiz) takrorlash prinsipi o`quv protsessida har xil tarzda va turli o`rinlarda takrorlashni, o`quvchilar aktivligini nazarda tutadi. ,

Uyga vazifa. Uyga beriladigan topshiriqlar darsdan mustaqil vaqtlarda o`quvchilar mustaqil ishlarini tash­kil qilish formasi shaklida zarurdir. Bunda uy vazifalarining o`quvchilar kuchlariga mos kelishi lozimligi talabi ayniqsa muhimdir. Shuningdek, topshiriq mazmuniga oid va uni bajarish metodikasiga doir aniq ko`rsatmalar muhimdir.

Uy vazifalarini o`qituvchi dars o`rtasida yoki boshqa qismida berishi mumkin, faqat dars oxirida berish maqsadga muvofiq kelmaydi, chunki bu vaqtda o`quvchilarning diqqatlari bo`shatib qoladi. Odatda, uy vazifalarini o`qituvchi qisqa shaklda doskaga yozadi, o`quvchilar esa o`z kundaliklariga yozib oladilar.