Математика тарихи


Амалиётнинг математика ривожланишдаги роли



Download 271,65 Kb.
bet2/17
Sana23.02.2022
Hajmi271,65 Kb.
#177342
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
4-маъруза. МТ

2. Амалиётнинг математика ривожланишдаги роли. Математика энг қадимги фанларданбири ҳисобланади. Одамлар ибтидоий давларданоқ, хаттоки мукаммал бўлмаган дехқончиликишларида ҳам дунёни математик тушинишни ўрганишган. Бу фаолиятнинг мураккабланишигақараб, математиканинг ривожланишига таъсир қилувчи факторлар жамғармаси ҳам ўзгариб боради.Фан сифатида пайдо бўлганидан бошлаб математик фанига янги тушунча ва услубларнишакллантиришда, энг катта таъсирни табиий математика (яъни, ривожланишинг жорий босқичидаматематик усулларни қўллаш мумкин бўлган табиат ҳақидаги фанлар комплекци) кўрсатди.
Математиканинг ривожланишига аввало, астрономия, механика, физика каби фанлар кучли турткиберган. Масалан, диффирентсиал ва интеграл ҳисоб механика ва осмон механикаси масалалариниечишнинг энг умумий усули сифатида юзага келган; кўпхадлар назарияси (нолдан энг камчетланувчи)-буғ машинаси (акад. П. Л. Чебишев); энг кичик квадратлар усули – геодезия (К.Ф. Гаусс); хозирги вақтда замонавий техника янги сохаларининг бевосита талаби билан: комбинаториканализ, дифферентсиал ва интеграл тенгламалар тақрибий эчиш усуллари, чекли группалар назарияси вабошқалар. Уларни ҳаммаси шуни кўрсатадики, математика инсонларнинг кундалик мехнат фаолиятинатижасида юзага келган ва математик табиий фанлар таъсири остида тушунча ва усуллар шаклланган.Математиканинг табиий фан сифатида мавжуд математик назариянинг амалий муаммоларгатадбиқ қилиш ҳамда масалаларни эчишнинг янги усулларини ишлаб чиқиш натижасида майдонгачиқди. У ёки бу математик назарияни амалиётда қўллаш мумкинлиги ҳақидаги масала ҳар доимҳам бирданига (бунга йиллар, ҳатто бир неча ўн йиллар керак бўлиши ҳам мумкин) қониқарли эчимберавермайди. Масалан, группалар назариясиГруппалар назарияси – Лагранж – алгебраик тенглама эчимларини ўрин алмаштиришларигруппаси, уларни радикалларда эчиш муаммосини ҳал қилиниши муносабати билан; э, Галуа –ихтиёрий даражаси алгебраик тенгламаларни эчимининг мавжудлигини умумий шартлари; ХIХ асрнинг ўрталари, А. Кели – группаларнинг умумий абстрак таърифи; С. Ли – узлуксиз группалар назарияси. 1980 йилларда С. Феодоров группалар назариясини кристаллографияда, кейинчалик квантфизикасида қўлланилади.Ўз навбатида амалиёт, хусусан техника математика имий изланишларнинг қўшимча воситаси сифатида кириб бормоқда. Айниқса, компьютерлар математика ёрдамида эчиладиган масалаларсинфини кенгайтирди ва бу борада чекланмаган имкониятларни очиб берди. Аммо, компьпьютерлар хозирча ёрдамчи восита бўлиб қолади, чунки, у инсонларга хос бўлган фикрловчи мийянинг хусусиятларини қабул қила олганича йўқ.

Download 271,65 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish