Matematika oqíTÍw metodikasí

I.
 
Awızeki, kórgizbeli hám ámeliy metodlar.
1)
Awızeki metodlar – qısqa múddet ishinde kólemi boyınsha 
eń kóp informaсiya beriw, oqıwshılar aldına mashqalalar qoyıw, 
olardı sheshiw jolların kórsetiw imkanın beredi.
Bul metodlar oqıwshılardıń abstrakt oylawlarınıń rawajlanıwına 
sharayat jaratadı. 
a) Túsindiriw. Bilimlerdi túsindiriw metodınıń mánisi sonnan 
ibarat, bunda oqıtıwshı materialdı bayan etedi, oqıwshılar bolsa onı, 
yaǵnıy bilimlerdi tayar halda qabıl etip aladı. 
Materialdıń bayanı anıq, túsinikli, qısqa bolıwı kerek. Baslawısh 
klass matematika kursınıń bir qatar máselelerin qarawda bilimlerdiń 
anıq bayanı zárúr. Mısallar: 1. Kóp xanalı sandı bir xanalı sanǵa 
jazba bóliw algoritmi (656:4; 1896:6)… 
2. 1 yamasa 0 ge kobeytiw jaǵdayları. Balalarda kóbeytiw ámeli 
haqqında qáliplesken bilimler 1 yamasa 0 ge kóbeytiw jaǵdayın 
túsinip alıwına járdem bermeydi. Oqıtıwshı bilimlerdi tayar halda 
jetkeriwi kerek. 
Oqıtıwshınıń bilimlerdi túsindiriw metodınan maǵlıwmatlar 
haqqındaǵı teoriyalıq materiallar isletiw boyınsha jol-joba beriwde 
paydalanıladı. 
b) Sáwbetlesiw bul eń kóp tarqalǵan hám jetekshi oqıtıw 
metodlarınan biri bolıp, zatlardıń hár qıylı basqıshlarında, hár qıylı 
oqıw maqsetlerinde qollanıwı múmkin, yaǵnıy úyge berilgen 
tapsırmalardı hám ózbetinshe jumıslardı tekseriwde, jańa materialdı 
túsindiriwde, bekkemlew hám tákirarlawda qollanılıwı múmkin. 
Sáwbetlesiw – bul oqıtıwdıń soraw-juwap metodı bolıp 
esaplanadı, bunda oqıtıwshı oqıwshılardıń bilimlerin ózlestirgenligi 
hám ámeliy tájiriybelerine tayanǵan halda, arnawlı tańlanǵan 
sorawlar sisteması hám olarǵa beriletuǵın juwaplar jolı menen 
oqıwshılardıń qoyılǵan tálim hám tárbiyalıq máselelerin sheshiwge 
alıp keledi. 
53

---

Metodikalıq ádebiyatlarda sáwbetlesiw metodınan kóbinese 
matematikalıq túsinikler menen tanıstırılıp atırǵanda (san, 
arifmetikalıq ámeller hám t.b.) nızamlar tipindegi bilimler 
(arifmetikalıq ámeller qásiyetleri hám olar kompenentleri menen 
nátiyjeleri arasındaǵı baylanıslar) menen tanıstırıwda paydalanıw 
usınıladı. 
Oqıtıwda sáwbetlesiwdiń eki túrinen, jańa katexezikalıq hám 
evrestikalıq sáwbetlesiwden paydalanıladı. 
Katexezikalıq sáwbetlesiw – sonday sorawlar sisteması 
tiykarında dúziledi, bul sorawlar dáslep ózlestirilgen bilimler, 
anıqlamalardı ápiwayı qayta esletiwdi talap qıladı. 
Bul sáwbetlesiwden tiykarınan bilimlerdi tekseriw hám 
bahalawda jańa materialdı bekkemlewde hám tákirarlawda 
paydalanıladı.