Matematika oqíTÍw metodikasí

3.Eksperiment
Eksperiment - bul baqlaw bolıp, arnawlı shólkemlestirilgen, 
izleniwshi tárepinen baqlap turılatuǵın hám sistematikalıq ráwishte 
48

---

ózgertirilip turılatuǵın sharayatta ótkeriledi. Pedagogikalıq 
eksperiment oqıtıwdıń hám tárbiyalawdıń ol yamasa bul usılınıń 
kórsetpe qollanbalarınıń nátiyjeliligin izertlewde qollanıladı. 
Eksperiment ótkeriwden aldın izleniwshi izertlewi kerek bolǵan
máselelerdi anıq ańlatıp alıwı, bunday máselelerdi sheshiwde 
mektep ámeliyatında hám pedagogika páni ushın áhmiyetke iye 
bolıwı kerek. Eksperiment ótkeriwden aldın izleniwshi úyreniw 
predmeti bolǵan máseleniń teoriyası hám tariyxı menen, sonday-aq, 
sol taraw boyınsha ámeliy jumıs tájiriybesi menen tanısıp shıǵadı. 
Izertlewde gipotezanıń ornı ayrıqsha áhmiyetke iye. Pútin 
eksperimentti shólkemlestiriw gipotezanı tekseriwge baǵdarlanıladı. 
Ol material toplaw jolların belgilew imkaniyatın beredi, 
izleniwshiniń faktlıq materialda aljasıp ketiwine jol qoymaydı. 
Eksperiment nátiyjelerin analiz qılıw, salıstırıw metodı menen 
ótkeriledi. Bunıń ushın eki jol bir neshe gruppa dúziledi, bul 
gruppalarǵa kirgen oqıwshılar quramı boyınsha tayarlıq dárejeleri 
hám basqa kórsetkishleri boyınsha imkanı barınsha bir qıylı bolıwı 
kerek. Bir qıylı (eksperimental) klaslarda izleniwshi tárepinen 
arnawlı islep shıǵılǵan eksperimental material boyınsha jumıs 
orınlanadı. Izleniwshi ushın baqlaw klasları tańlanadı, bul klaslar 
oqıwshılar quramı, olardıń bilim dárejeleri boyınsha shamalap 
eksperimental klaslarǵa teń kúshli bolıwı kerek, bul klaslarda 
matematika eksperimental klaslarda qollanılatuǵın metodlar, qurallar 
hám basqalar qollanılmaydı. 
Eksperimental nátiyjeleri haqqında obyektiv maǵlıwmatlar 
alıwdıń basqa usıllarınan da paydalanıladı: 
1. 
Eksperimental 
klaslarda 
baslawısh shártler baqlaw 
klasındaǵıǵa qaraǵanda bir qansha eń qolayıraq; eger eksperimental 
klaslarda bunday sharayatlarda jaqsı nátiyjeler alınǵan bolsa, 
máseleni eksperimental sheshiw ózin aqlaǵan esaplanadı; 
2. Oqıwshılardıń quramı shamalap bir qıylı bolǵan eki klass 
alınadı; izertlenip atırǵan máseleniń jańa sheshimi sol klaslardıń 
birewine qollanıladı, soń basqa tema materiallarında ekinshi klasta 
qollanıladı; eger bunday qollanıwdaǵı jańa metod, usıl jaqsı nátiyje 
berse, bul usıl ózin aqlaǵan boladı. 
Eksperimentti baslawdan aldın, onıń aralıq basqıshlarında hám 
aqırında barlıq klass oqıwshılarınıń bilimleri tekseriledi. Alınǵan 
49

---

maǵlıwmatlardı analiz qılıw tiykarında izertlenip atırǵan metodtıń, 
usıldıń hám t.b. effektivligi haqqında juwmaqlar shıǵarıladı. 
Eksperimental hám baqlaw klaslardan alınǵan sıpat hám shamalıq 
nátiyjelerdi 
analiz 
qılıw tiykarında eksperimental juwmaq 
shıǵarıladı. Shamalıq ólshemlerdi anıqlawdıń hár qıylı usılları 
(ózlestiriwi boyınsha, durıs hám nadurıs juwaplardı salıstırıw hám 
t.b.) bar. Keyingi waqıtlarda usı maqsette variaсiyalıq statistika 
metodlarınan hár qıylı esaplaw texnikası hám kibernetikalıq 
qurallardan paydalanılmaqta. Bazı bir áhmiyetli qaǵıydalardı 
tájiriybelik tekseriw ǵalabalıq eksperiment jolı menen ámelge 
asırıladı.