Matematika fakulteti

 
Жийиликли мпдулѐчиѐ (FM) 
FM 
(Frequency Modulation — жийиликли мпдулѐчиѐ) кпдлаф утылы бисинши PC лесде 
бислик 
тығызлық
дер аталыр, жумтақ дитклесге жазыф ушын райдаланды. Бундай бис тюсерли диткетлесдио 
тыйымлылығы 80 Кбайт еди.
 
Мпдификачиѐланған жийиликли мпдулѐчиѐ (MFM) 
MFM 
(Modified Frequency Modulation — мпдификачиланған жийиликли мпдулѐчиѐ) утылында FM-
кпдлаф менен талыттысғанда тпндай көлемдеги мағлыфматты жазыф ушын белгини алматтысыф зпнаты 
таны қытқасды, цюм тюйкет жыйнафшыныо рптенчиал тыйымлылығы көбейтилди. Бул утыл көр фақытлас 
қатты дитклесде, тпоынан жумтақ дитклесде райдаланды. Цюзисги фақытта баслық қатты дитклесде MFM 
нен эффективлисек бплған кпдлаф васиантласынан биси RLL райдаланады.
 
Жазыф майданы шегасаланған узынлықтағы кпдлаф (RLL)
Цюзисги фақытта бул утыл (RunLength Limited — RLL) белгили. Ол диткте MFM утылы бпйынша жазыф 
менен талыттысғанда 1,5 ете көбисек инфпсмачиѐ жайлаттысыфға мхмкиншилик беседи. 1980 жылласда 
бул утыл қатты дитклесде райдаланыр батлады. RLL утылы бпйынша жазыфда бис фақытта бис тпрас 
битлес кпдланады. FM цюм MFM утылласы RLL дио даса жағдайласы бплыр етарланады.
Бетке жазыф тығызлығы 

---

69 
Қатты дитк бацатыныо тийкасғы кситесиѐты— 
жазыфдыо бетлик тығызлығы 
(тхфсетте). Ол дяймға 
битлесде (Bits Per Inch—BPI), цюм дяймға дпспжкалас таны (Tracks Per Inch—TPI) менен аолатылатуғын 
жзыфдыо тызықлы тығызлығыныо көбеймети тыратында анықланады. Нютийжеде жазыфдыо бетлик 
тығызлығы Мбит/дяйм
2
ѐмата Гбит/дяйм
2
та өлшенеди. Заманагөй 3,5 дяймлы жыйнафшыласда бул 
расаметс шаматы 148 Гбит/дяйм
2
(Hitachi 7K1000, 1 Тбайт) ты қусайды, ал 2,5 дяйм фпсмфактпслы
жыйнафшыласда 205 Гбит/дяйм
2
(Hitachi 5K250, 250 Гбайт). 
 
Жазыфдыо бетлик тығызлығыныо гсафикалық көсинити 
 
 
Жыйнафшыласда мағлыфматлас дпспжка көсинитинде жазылады; цюс бис дпспжка, өз гезегинде 
тектпсласдан тусады. Схфсетте 5,25 дяймлы 40 дпспжкадан тусатуғын цюс бис дпспжка 9 тектпсға 
бөлинген магнит дитк көстетилген. Сектпс батында айсықша пблатть жайлатады, пған идентификачипн 
цюм адсетли инфпсмачиѐ жазылады. Бисинши тектпс алдындағы пблаттқа дпспжка цюм тектпс 
загплпвкаласы жазылады. Қалған тектпслас алдына тек ғана тектпс загплпвкаласы жазылады. Загплпвкалас 
асатындағы пблатть тиккелей мағлыфмат жазыф ушын асналған.
Жазыфдыо бетлик тығызлығы жхдю жпқасылар басмақта. 50 жыл ишинде 17 млн. мюсте: 
2Кбит/дяйм
2
(RAMAC, 24 дяйм диаметсли 50 рлаттинада 5 Мбайт) тан 205 Гбит/дяйм
2 
(Hitachi 5K250, 2,5 
дяймлы диаметсли 2 рлаттинада 250 Гбайт). 
Бетке жазыф тығызлығыныо кейиншелли жпқасылафы жаоа тиртеги татыфшыласдыо жасатылыфы менен 
(кситталл емет ттеклптюсизли матесиалласды райдаланыр) цюм ртевдпкпнтактли жазыф утылын 
райдаланған гплпвка кпнттсукчиѐласы, тпндай-ақ тигналласды қайта итлефдио жетилиттисилген 
утылласы менен байланытлы.жпқасы дюсежели бетлик тығызлыққа еситиф ушын минимал зазпсда итлей 

---

70 
алатуғын гплпвкаицюм дитклес жасатыф кесек. Айысым жыйнафшыласда гплпвка цюм қатты дитк бети 
асатындағы зазпс 10 нм (0,01 микспна) дан астық емет, бул клеткалы мембсана қалыолығы менен тюйкет. 
Салыттысыф ушын: адам шашы қалыолығы псташа 80 микспн, бул гплпвка цюм қатты дитк бети 
асатындағы зазпсдан 8000 мюсте көр. Пестрективада беттио тығызлығын атысыф тек ғана мағлыфматласды 
кпнтактли жазыф бплыфы мхмкин.