Ma’ruza matni

Maktabgacha ta‘limning vazifalari

---

MA‘RUZA MASHG‘ULOTLARI. 
8 
- maktabgacha ta‘limda ish hujjatlari bilan ish olib borish, bu faoliyat jarayonida mudira va 
uslubchining vazifalari o`rganiladi. 
3. Maktabgacha ta‘lim tizimida ta‘lim jarayonlarini amalga oshirilishi 
 
Maktabgacha ta‘lim uzluksiz ta‘lim tizimining boshlang‘ich halqasi bo‘lib hisoblanadi. U 
sog‘lom va har tomonlama yetuk bola shaxsi shakllanishini ta‘minlashga, uni muntazam ravishda 
ta‘lim olishga tayyorlab, uni o‘qishga bo‘lgan havasini uyg‘otishga qaratilgan bo‘lib, bu 6-7 
yoshgacha bo‘lgan davrda davlat va nodavlat bolalar maktabgacha ta‘lim muassasalarida va 
oilalarda amalga oshiriladi. Maktabgacha ta‘lim maqsadi va vazifalarini amalga oshirishda 
jamoatchilik va xayriya tashkilotlari, mahalliy uyushmalar (mahalla), xalqaro fondlar faol ishtirok 
etadilar.
Maktabgacha ta‘lim – bolaning individual, yosh xususiyatlaridan kelib chiqqan holda uning 
jismoniy va psixik rivojlanishini, uzluksiz ta‘limning keyingi bosqichi – maktabga o‘z vaqtida va 
to‘laqonli o‘tishini ta‘minlovchi har tomonlama, maqsadga yo‘naltirilgan ta‘lim va tarbiya 
jarayonidir.
Maktabgacha ta‘lim olishning shakl va usullaridan qat‘iy nazar quyidagi vazifalarni hal 
qilish lozim: 

bolalarning jismoniy va psixik salomatligini mustahkamlash; 

bolalarni milliy, umuminsoniy, ahloqiy va madaniy qadriyatlarga o‘rgatish; 

bolaning aqliy qobiliyatini rivojlantirish; 

milliy an‘analar va urf-odatlar asosida yuqori ma‘naviyat va ahloq asoslarini shakllantirish; 

maqsadga yo‘naltirilgan va muntazam ravishda bolalarni maktabda o‘qishga tayyorlash, 
ularning individual xususiyatlari va iste‘dodini rivojlantirish. 
Yuqorida ta‘kidlanishicha, O‘zbekiston Republikasidagi maktabgacha ta‘lim maktabgacha yoshdagi 
bolaning individual xususiyatlariga, davlat va jamiyat ehtiyojlariga bog‘liq holda har tomonlama 
rivojlanishini ta‘minlashi lozim.
Maktabgacha yosh davrining xususiyati shundan iboratki, aynan shu davrda turli xil ijtimoiy 
bilimlar, ko‘nikma, malakalar va faoliyatning turli turlarini egallashda zamin bo‘lib xizmat qiluvchi 
umumiy rivojlanish ta‘minlanadi. 
Bola shaxsiga yo‘naltirilgan ta‘lim jarayonidan kelib chiqib, maktabgacha yoshdagilar ta‘lim 
va tarbiyasi shaxs shakllanishida insonparvarlik tamoyili va ijodiy yondashuvga asoslangan 
tarbiyaning metod va yo‘llari tizimidan iborat bo‘lgan hamkorlik pedagogikasi tamoyillariga 
asosan amalga oshirilishi zarur. 
Hamkorlik pedagogikasining asosiy qoidalari – tarbiyachi va bolaning ijodiy o‘zaro ta‘siri 
sifatida ta‘limga munosabat; ixtiyoriy ravishda o‘qitish; mushkul maqsad g‘oyasi (bola oldida 
murakkab maqsad qo‘yiladi va uni yengib o‘tish ishonchi singdiriladi); tayanchdan foydalanish 
(tayanch signallar); o‘z-o‘zini tahlil qilish (bolalar faoliyatini individual va jamoaviy xulosalash); 
erkin tanlash (o‘quv materialini bolalar tomonidan yaxshiroq o‘zlashtirilishi maqsadida 
tarbiyachining o‘quv vaqtidan o‘z ixtiyoricha foydalanishi); guruhning intellektual foni (ta‘limning 
mazkur davrida zaruriy hayotiy maqsadlarni qo‘yish va o‘quvchilarni dasturga nisbatan ko‘proq 
bilimlarni olishi); tarbiyaga shaxsiy yondashuv, tarbiyachilar va ota-onalar hamkorligi. 
Ta‘lim natijasi bo‘lib, bolaning shaxsiy sifatlari: mehribonlik, xayrixohlik, dilkashlik, 
vijdonlilik, to‘g‘rilik, maqsadga intiluvchanlik, tashabbuskorlik, qat‘iyatlilik, uyushqoqlik, 

---