Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi

Signifikatsiya exologik (aks-sado)

Download 2,28 Mb.

bet	64/253
Sana	20.08.2021
Hajmi	2,28 Mb.
	#152585

1 ... 60 61 62 63 64 65 66 67 ... 253

Bog'liq
maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi

Signifikatsiya exologik (aks-sado)
NOVERBAL NUTQ

Signifikatsiya exologik (aks-sado)

TOVUSHLI
	Signifikatsiya exologik (aks-sado)
	TOVUSHSIZ

NOVERBAL NUTQ

160

Affektiv nutq turli omillar ta’sirida birdaniga vujudga keluvchi, jahlning mahsuli bo‘lib, bunda u to‘satdan suhbat- dosh, raqib tomonga uzatiluvchi, o‘ta ta’sirchan, xavfli, ruhiy nishon vazifasini bajarib, zarbasi jihatidan alternativi yo‘qligi bilan boshqa nutq turlaridan keskin ajralib turadi. Jahl, qasos, alam, tajovuz kechinmalarini o‘zida aks ettirib, o‘ta tanglik, zo‘riqish (stress) mahsuli bo‘lib hisoblanadi («Jahl kelganda aql ketadi»; «Hissiyot bilan emas, balki aql bilan ish tut»).

Yozma nutq insoniyat tarixining taraqqiyot bosqichida paydo bo‘lib, hozirgacha u o‘z rivojlanishida davom etmoqda. E.G‘. G‘oziyev ta’rificha, tilning barcha qoidalariga (orfografik, morfologik, sintaksik, leksik, orfoepik, lingvistik, fonematik, fleksiv va h.k.), qonuniyatlariga, mexanizmlariga (jonli ifoda- larni mujassamlashtirgan holda) asoslangan tarzda, muayyan shartli alomatlar (grafiklar) yordamida shakl, tuzilish, ma’no, mazmun va mohiyatni uzluksiz, tadrijiy ravishda axborotlarga aylantirib beruvchi nutq turi yozma nutq deyiladi.

Yozma nutq turlari:

monologik (drama);
dialogik (badiiy asar janrlarida);
ichki;
lakonik (yig‘iq, qatra);
epik (yoyiq, yirik roman, qissa va boshqalar).

Yozma nutqning monologik va dialogik turlari badiiy asar- larda o‘z ifodasini topgan bo‘lib, og‘zaki nutqdan farqli o‘laroq til boyliklariga bevosita asoslab, yangiliklar yaratish, ijod qilishda so‘zlar orqali mohiyat kasb etadi, u yoki bu shaklda tartibga keltiriladi. Lakonik (yig‘iq, qatra) nutq ham og‘zaki nutqdagiday ma’no kasb etsa, epik (yoyiq) nutq yirik asarlar, monografiyalar mohiyatini to‘laqonli aks ettirish bilan boshqa nutq turlaridan farqlanadi.

Download 2,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: