Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi

Muammoli vaziyatlar

Tafakkur maqsadga yo‘naltirilganlik xarakteriga egadir. Qachonki hayot va amaliyot jarayonida kishi oldida yan- gi maqsad, yangi muammo, yangicha vaziyat paydo bo‘lsa, unda dastavval tafakkur qilishga zarurat tug‘iladi. Masalan, o‘qituvchi qandaydir yangi metodni qo‘llamoqchi bo‘lganda yangi usul, vositalarni qidirganda, yangi maqsadlar tug‘ilib, bu maqsadlarga erishish uchun faoliyatning eski, avvalgi vo- sita va usullari yerishmay qoladi. Bunday vaziyatlar muam- moli vaziyat deb yuritiladi. Muammoli vaziyatlardan bosh- lanadigan aqliy faoliyat yordami bilan maqsadga erishish va ehtiyojlarni qondirishning yangi usullari hamda vositalarini yaratish, ochish, topish, kashf etish mumkin bo‘ladi. Tafak­kur — yangilikni izlash, ochish demakdir. Harakatning il- garidan ma’lum eski bilimlar va malakalar bilan cheklash mumkin bo‘lgan hollarida muammoli vaziyat yuzaga kel- maydi va shuning uchun tafakkur ham mutlaqo talab qilin-


152