Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi

I.P. Pavlov (1849—936-yy.)


42

Miyaning tuzilishi va vazifalari

tepa bo‘lagi





chakka bo‘lagi


5-rasm. Bosh miya.


Demak, dinamik stereotip qo‘zg‘atuvchilarning tez-tez tak- rorlanib turuvchi ta’sirlariga organizmning moslashib qolishi hisoblanadi. Stereotip qancha eski va turg‘un bo‘lsa uni yengish, tugatish shunchalik qiyin bo‘ladi. Uni buzish tevarak-atrofdagi voqelik bilan keskin to‘qnashuvga olib keladi. Nerv sistemasining zaif muvozanatlashmagan tipiga mansub bo‘lgan odamlarda di­namik stereotipni qayta qurish qiyin bo‘ladi. Nerv sistemasi kuchli va muvozanatlashgan odamlar dinamik stereotipni o‘zgartirishni oson uddalaydilar.

Yarimsharlarning biror qismi zararlansa odam shu vazifa- sini yo‘qotadi. Masalan, miyaning peshona orqa tomonida- gi qismi zararlansa u gapira olmaydi, uning o‘rnini boshqa markazlar amalga oshiradi.

1. 
   P. Pavlov miyani o‘z ishini o‘zi to‘g‘rilovchi sistema deb ata­gan. Buning ma’nosi shuki, miya tashqi qo‘zg‘atuvchilar ta’siriga shunchaki javob qaytaribgina qolmay, balki o‘z ko‘rsatmasi bo‘yicha bajarilayotgan xatti-harakatlarni nazorat qiladi ham­da tartibga solib turadi. Nerv jarayonlari uch qismdan iborat:
   

43

Yosh

Bosh miya vazni