Madaniyatida tarixiy janrdagi tasviriy

 
Sobir Raxmetov.
“Rangtasvirchi, O‘zbekiston xalq rassomi. 
O‘zbekiston Ba
diiy akademiyasi akademigi. 1952 yili Chimkentda 
(Qozog‘iston) tug‘ildi. 1973 yili Toshkentda RRBYuni tamomladi, 
so‘ngra 1979 yili Leningradda I.Ye.Repin nomli rassomlik, 
haykaltaroshlik va arxitektura institutida o‘qidi. U Yu. Neprinsevda 
dastgohli rangtasvir bo‘limida shug‘ullandi. 1982 yild
an boshlab 
Toshketda R.Ahmedovning ijodiy ustaxonasida malaka oshirdi. 
Hozirgi paytda Toshkentda yashab ijod qilyapti. MRDI 
o‘qituvchisi, professori bo‘lib ishlayapti. Tasviriy san’at ustasi o‘z 
ijodida realistik maktab an
‘a
nalarini davom ettiryapti. Rassomning ijodiy iqtidori portret, 
manzara, tari
xiy suratlarda to‘laroq namoyon bo‘ldi. Rassomning asarlari rang
tasvirchi 
maho
ratidan, atrof olamni va unda yetakchi bo‘lgan insonni o‘zgacha ko‘ra olishdan darak 
beradi”
88
.
87
Комилов Н. А.Маматованинг “Вақт ва инсон” альбомига сўз
боши. Т.: Ўз
.
БА., 2007, 6 б.
88
Мастера портретного жанра Уз. ч.10. Сабир
Рахметов. [Электронный ресурс]
: http://art-blog.uz/archives/15792 

---

90 
S.Rahmetov. “G‘ofur G‘ulom”. 
1985 yil. 
O‘zbekiston xalq rassomi 
Dilyor 
Imomov 
yosh 
pedagoglarga o‘zi yoshligida mu
-
loqot qilgan yozuvchilar haqida 
so‘zlab 
berardi. 
Shoir 
va 
yozuvchi G‘ofur G‘ulom ha
qi-
dagi hikoyasi ko‘pchilikning 
yodida qoldi.
G‘ofur G‘ulom nihoyatda ajib 
va ijo
dkor inson bo‘lgan. U 
Toshkentning 
Eski 
shahar 
qismida sayr qilishni, tor ko‘
cha-
lar va kichik maydonchalardagi 
odamlarga hazil gaplar tashlashni 
yoqtirar edi. Unga bozordagi 
oddiy odamlar bilan gaplashish, qovun va tarvuz sotuvchilar bilan tortishish va hazil 
qilish ma’qul bo‘lar edi. 
Ehtimol “Shum bola” va “Yodgor” singari ajoyib asarlarni yozgan adib shun
day 
bo‘lishi kerakdir. Faqat xalq bilan muloqot qilibgina yozuvchi unga bo‘lgan mexrni 
shunday kitoblarda aks ettirishi va uning orzu niyatlari, quvonchlarini bilish mumkin 
bo‘ladi. Rassom Sobir Rahmetov asar ustida bir yildan ortiq ishladi va portret
-kartinani 
boshlashdan avval adibning adabiy merosi bilan yaqindan tanishdi: “Uning ko‘pgina 
asarlarini o‘qidim, uy
-muzeyida tez-
tez bo‘lib turdi
m, uning direktori Olmos 
G‘ofurovna bilan do‘st bo‘lib qoldik, shoirning qizi va olim Xondamir aka bilan 
qadrdon bo‘lib qoldik”
89
. Rassom adibni ana shunday, ya’ni eski shahar bo‘ylab chap 
qo‘li cho‘ntakda, o‘ng qo‘li kostyumi bilan tasvirladi. Yozuvchining
qarashlari 
g‘amginroq, atrofida bo‘lyotgan voqealarning birortasi
ni nazardan qochirmaslikka 
harakat qiladi.
Asar fonida o‘tgan asr boshlaridagi Toshkent shahri tasvirlangan. “Ajoyib fon 
asarga alohida falsafiy ma’no beradi... G‘ofur G‘ulomning qissa
lari va she
‘
rlarining 
g‘alati qahramonlari, boshida tugun ko‘targan ayollar va masxara
bozlar, shashlikdan 
ko‘tarilayotgan tutun va quyoshda yaltirab turgan karnaylar va jarangdor doiralar, eski 
maqbaralar va madrasalar, ayvonlar va turshak quritilayotgan tomlar, uzoq cheksiz 
dalalar 
–
bularning barchasini uzoq tomosha qi
lish mumkin”. Asar iliq ranglarda 
ishlangan, yozuvchi qomati bekamuko‘st tasvirlangan, uning cho‘zinchoq yuzlari kim 
ekanligini darhol ilg‘ab olishga imkon beradi. 1979 yili Sobir Ra
hmetov tamomlagan 
I.Ye.Repin nomidagi Leningrad rassom
lik institutida rassomlik ilmi yaxshi o‘qitilardi. 
“Shimoliy poytaxt”da u ajoyib yevropacha ta’lim oldi, lekin o‘zbek rassomiligicha 
qoldi, quyoshga o‘xshash yorqin ranglar va qadrdon saxiy zamin unga 
yaqinligicha va 
qimmatligicha qol
di”. G‘ofur G‘ulomning portret
-
kartinasi noodatiy asar bo‘lib, 
o‘zbek tas
viriy madaniyatining - 
ma’naviy moddiy boyligiga aylanib qoldi.
89
Шагаев Р. Портрет Гафура Гуляма.
[
Эл
. 
ресурс]
: http://mytashkent.uz/2013/05/12/portret-gafura-gulyama/

---

91