M. Y. Ayupova

D avolashning ikkinchi bosqichi 
— operatsiyadan keyingi bosqichdir. 
T shaklidagi rezina trubka uzoq m uddat taqib yuriladi (3—5 oy ). Bu 
trubka retsidivlarga qarshi kurashish va b o 'g 'izd ag i teshikni davolash 
m aqsadida taqiladi. B unda nafas olish asosan, trub ka orqali am alga 
oshiriladi, ovoz bo'lm aydi (afoniya ) yoki usha aw algi m on o to n nutqqa 
eg a b o 'l a d i . Bu s h a r o itla r d a a r ti k u l a ts i o n va n a fa s m a s h q la ri 
murakkablashtiriladi, logopedik davolash fizkulturasi kiritiladi, bola nutqini 
um um iy rivojlantirish bo'yicha ish olib borish davom ettiriladi, tovushlar 
talaffuzi korreksiyasi olib boriladi.
0 ‘tkaziladigan mashqlardan maqsad 
— saf artikulatsion harakatlarni, 
unli to v u sh larn i, u n d o sh to v u sh larn i, b o 'g 'in la r va so 'z la rn i nafas 
chiqarishda, oldin ovozsiz, keyin shivirlab talaffuz qilish bilan birlashtirish 
orqali artikulatsion apparat harakatining sifatini yaxshilashdir. Bunday 
m ash q lar m o n o to n n u tq o 'rn ig a sh ivirlovchi n u tq n i hosil qilishga 
qaratilgan bo'ladi. Davomli nafas chiqarish logopedik davolash fizkulturasi 
maxsus kompleksi yordam ida hosil qilinadi, bu kom pleksga sofgim nastik 
m ashqlardan tashqari yana nafas m ashqlari, tovu shlar va so'zlarni nafas 
c h iq a rish d a talaffu z qilish bilan b irg alik d a k iritila d i. Bu m ash q lar 
davolashning nazorat bosqichiga o'tishni yengillashtiradi. Bola organizmini 
jism oniy jih atd an m ustahkam laydi, o rganizm nin g ish qobiliyatini va 
chidam liligini oshiradi.
D avolash n in g uchinchi bosqichi 
— n azo rat p o std ekan yu ly atsio n 
bosqichidir (3—5oy). Bu bosqichda bo'g'izdagi teshikning bitib ketishi 
turg'unligi va retsidivlarning bor-yo'qligi tekshiriladi.
Bola aw aliga stom a orqali nafas oladi, keyinchalik stom a plastir 
bilan berkitiladi, bola nafas olishning tabiiy yo'llari orqali nafas oladi. 
Ovoz bo'lm aydi.
179

---

D avolashning bu bosqichida artikulatsion va nafas gim nastikasiga 
davolash fizkulturasi bilan birga ovoz m ashqlari ham q o ‘shiladi. N afas 
m ashqlari m urakkablashtiriladi, ularning o 'tkazilish vaqti uzaytiriladi, 
nafas mashqlari tovush fonatsiyasi bilan birga olib boriladi. Ovoz mashqlari 
ovoz tovushlarini hosil qilish uchun xizm at qiladi.