M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

savdo sharoiti 
ham deb yuritiladi. 
Nominal va real valuta kurslari o‘rtasidagi nisbat quyidagi 
ko‘rinishga ega
. 
Pd 
Er = En ——— 
Pt 
Bu yerda : Er – real valuta kursi; En - nominal valuta kursi; 
Pd – milliy valutada ko‘rsatilgan ichki baholar darajasi (indeksi); 
Pt – xorijiy valutada ko‘rsatilgan chet eldagi baholar darajasi 
(indeksi). 
Har ikkala mamlakatdagi baholar darajasi (indeksi) bir xil bazis 
yilga nisbatan berilgan. Real valuta kursining ko‘tarilishi (pasayishi) 
bu 
mamlakat 
tovarlari 
raqobatbardoshligining 
pasayganligi 
(oshganligi) to‘g‘risida guvohlik beradi. 
Pul nafaqat muomala yoki to‘lov vositasi, balki jamg‘arish 
vositasi ham hisoblanadi. Inflatsiya sharoitida jamg‘arish vositasi 
sifatida milliy valutadan emas, balki xorijiy valutadan foydalaniladi. 
Valuta bozori, depozitlar (qo‘yilmalar) va qimmatbaho qog‘ozlar 
bozori bilan bevosita aloqaga ega. Bunda asosan foiz me’yorlari asosiy 
ahamiyatga ega. Agarda, foiz me’yorlari baholar o‘sishini qoplasa, 
mijozlar esa moliya institutlariga ishonch hosil qilishsa, jamg‘arma 
bozori valuta bozoriga asosiy raqobatchi bo‘lishi mumkin. Ko‘pgina 
mamlakatlarning statistik kuzatishlaridan shu ma’lum bo‘lganki, 
depozitlar va qimmatbaho qog‘ozlar bozoridagi operatsiyalar o‘sishi 
bilan, valuta bozorlariga iste’molchilar tomonidan bo‘ladigan ta’sir 
o‘z- o‘zidan kamayadi. Sarmoyachilar qanday qilib bo‘lsa ham 
o‘zlarining vaqtincha bo‘sh turgan resurslaridan unumli foydalanish va 
shuningdek, nafaqat o‘z resurslaridan, balki xorij aktivlaridan ham 
foydalanish yo‘llarini izlashadi. Chunki, jahon moliya bozorining 
asosiy qismini kapital aktivlar tashkil etadi. 
Agarda, depozit stavkalari oshsa, pul oqimi valuta kursining 
oshishiga olib keladi. Xorijiy sarmoyadorlar uchun, ya’ni, ushbu 
mamlakat depozitiga o‘z sarmoyalarini qo‘yishni xohlovchilar uchun 
ularning valutalari foiz stavkalaridan keladigan foydadan ko‘ra 
qimmatliroq bo‘ladi. 

---

250