M. T. Asqarova, G‘. E. Zaxidov, L. F. Amirov

 

---

251 
19.5.
 
Makroiqtisodiy siyosatning nominal va real valuta
kurslariga ta’siri 
 
Real valuta kurslari jamg‘arma va sarmoyalar o‘rtasidagi farqni 
ko‘rsatuvchi vertikal to‘g‘ri chiziq va sof eksport miqdorini 
ko‘rsatuvchi, o‘ngdan pastga egilgan egri chiziq kesishgan nuqtada 
tenglikka erishadi (19.2-rasm). Ushbu nuqtada xorijga kredit berish 
sifatida ko‘rsatilgan milliy valuta taklifi, xorijliklarning ushbu 
mamlakatdan sof eksportni sotib olishi uchun zarur bo‘ladigan milliy 
valuta talabi bilan kesishadi. Bu shuni bildiradiki, real valuta kursi 
kapital bilan bo‘ladigan operatsiyalar bo‘yicha milliy valuta taklifini 
joriy operatsiyalar uchun unga bo‘lgan talabni tenglashtiradi. 
 
19.2 - rasm. Real almashinuv kursidagi muvozanat 
Davlat xarajatlarining oshishi (yoki soliqlarning kamayishi) milliy 
jamg‘armalarni kamaytiradi va (S-I) egri chiziq chapga suriladi (19.3- 
rasm). Bu siljishlar xorijiy investitsiyalar uchun milliy valuta 
taklifining kamayishini ko‘rsatadi. 
Valuta taklifining qisqarishi uning real almashtirish kursini 
oshiradi. Natijada, milliy mahsulotlar xorijliklarnikiga nisbatan 
qimmatlashadi. Bu esa, o‘z navbatida, eksportning qisqarishiga va 
importning oshishiga olib keladi. Oqibatda joriy operatsiyalar hisobida 
taqchillik 
paydo 
bo‘ladi.Agarda, 
soliqlarning 
kamayishi 
investitsiyalarning oshishiga olib kelsa, milliy jamg‘armalar hajmi 
o‘zgarmasa ham (S-I) egri chizig‘i yana chapga siljiydi. 

---

252 
 
19.3-rasm. Valuta taklifidagi o‘zgarishlarning real almashtirish 
kursiga ta’siri 
 
Investitsion soliq kreditlari ushbu mamlakatga investitsiyalar 
kiritishni xorijiy sarmoyadorlar uchun foydali bo‘lishiga olib keladi. 
Bu esa muvozanatli real valuta kursini oshiradi va to‘lov balansida 
taqchillikni keltirib chiqaradi. 
Chet mamlakatlardagi rag‘batlantiruvchi budjet-soliq siyosati bu 
mamlakatlardagi jamg‘armalar darajasini kamayishiga olib keladi. Bu 
esa xalqaro foiz stavkasini oshiradi va kichik ochiq iqtisodiyotdagi 
investitsiyalar darajasini kamaytiradi.