М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

Кўчирма гап
Ўзлаштирма гап
He says (has said, will say), “I sent them the catalogue on Monday.”	He says (has said, will say) that he sent them the catalogue on Monday.
У дейди (деди, дейди): “Мен уларга каталогни душанба куни юбордим”.	У уларга каталогни душанба куни юборганини айтади (айтди, айтади).
He says (has said, will say), “We shall ship the goods in May.”	He says (has said, will say) that they will ship the goods in May.
У дейди (деди, дейди): “Биз молларни май ойида ортиб бўламиз”.	У улар молларни май ойида ортиб бўлишларини айтади (айтди, айтади).

5. 
   Бош гапдаги феъл Past Indefinite, Past Continuous ёки Past Perfect да бўлса, кўчирма гапдаги феъл ўзлаштирма гапда (эргаш гапда) замонлар мослашуви қоидасига асосан бошқа замонга алмашади. Ушбу қоидага кўра, Present Indefinite, Present Continuous, Present Perfect ва Present Perfect Continuous мос равишда Past Indefinite, Past Continuous, Past Perfect ва Past Perfect Continuous шаклларига алмашади; Past Indefinite ва Past Continuous мос равишда Past Perfect ва Past Perfect Continuous шаклларига алмашади; Future Indefinite, Future Continuous ва Future Perfect мос равишда Future in the Past шаклларига алмашади:
   

Кўчирма гап	Ўзлаштирма гап
He said, “I get up at eight o’clock.”	He said that he got up at eight o’clock.
У деди: “Мен соат саккизда тураман”.	У соат саккизда туришини айтди.
He said, “I am reaing an interesting book.”	He said that he was reaing an interesting book.
У деди: “Мен қизиқарли китоб ўқияпман”.	У қизиқарли китоб ўқиётганини айтди.
He said, “I have spoken to the manager about the terms of delivery of the machine.”	He said that he had spoken to the manager about the terms of delivery of the machine.
У деди: “Мен бошқарувчи билан машиналар етказиб бериш шартлари хақида гаплашдим”.	У бошқарувчи билан машиналар етказиб бериш шартлари хақида гаплашганини айтди.
He said, “I have been waiting for you since five o’clock.”	He said that he had been waiting for me since five o’clock.
У деди: “Мен сизни соат бешдан буён кутяпман”.	У мени соат бешдан буён кутаётганини айтди.
He said, “The streamer loaded 5,000 tons of barley in Odessa.”	He said that the streamer had loaded 5,000 tons of barley in Odessa.
У деди: “Пароходга Одессада 5000 тонна арпа юкланди”.	У пароходга Одессада 5000 тонна арпа юкланганини айтди.
He said, “I was working at five o’clock.”	He said that he had been working at five o’clock.
У деди: “Мен соат бешда ишлаётган эдим”.	У соат бешда ишлаётганини айтди.
He said, “The contract will be signed in the evening.”	He said that the contract would be signed in the evening.
У деди: “Шартнома кечқурун имзоланади”.	У шартнома кечқурун имзоланишини айтди.
He said, “They will have unloaded the streamer by six o’clock.”	He said that they would have unloaded the streamer by six o’clock.
У деди: “Улар пароходни соат олтигача юкдан бўшатиб бўладилар”.	У улар пароходни соат олтигача юкдан бўшатиб бўлишларини айтди.

Past Perfect ва Past Perfect Continuous ўзгаришсиз қолади:

He said, “We had finished our work by six o’clock.” У деди: “Биз ишимизни соат олтигача якунлаб бўлган эдик”.
He said that they had finished their work by six o’clock. У улар ишларини соат олтигача якунлаб бўлганликларини айтди.

6. 
   Кўчирма гапни ўзлаштирма гапга айлантиришда иш-харакатнинг бажарилиш вақти кўрсатилганида Past Indefinite ва Past Continuous ўзгаришсиз қолиши мумкин:
   

Кўчирма гап	Ўзлаштирма гап
He said, “I began to study English in 1997.”	He said that he began to study English in 1997.
У деди: “Мен инглиз тилини ўрганишни 1997 йилда бошладим”.	У инглиз тилини ўрганишни 1997 йилда бошлаганини айтди.
He said, “The goods were delivered yesterday.”	He said that the goods were delivered yesterday.
У деди: “Моллар кеча етказиб берилди”.	У моллар кеча етказиб берилганини айтди.
She said, “I met him when I was crossing the road.”	She said that she met him when she was crossing the road.
У деди: “Мен уни кўчани кесиб ўтаётганимда кўрдим”.	У кўчани кесиб ўтаётганида уни кўрганини айтди.

Лекин, the day before, two years before ва хоказо каби вақтни кўрсатувчилар билан Past Perfect ишлатилади (Замонлар мослашуви мавзусидаги, 2-изохга қаранг):

She said that she had been there the day before. У у ерда кеча бўлганини айтди.

7. 
   Муайян шароит тақозосига кўра иш-харакатни бажариш заруриятини ифодалаганида must феъли ўзлаштирма гапда had феълига алмашади:
   

She said, “I must send him a telegram at once.” У деди: “Мен унга тезда телеграмма юборишим керак”.
She said that she had to send him a telegram at once. У унга тезда телеграмма юбориши кераклигини айтди.
Буйруқ ёки маслахатни ифодалаганида эса, must феъли ўзгаришсиз қолади:
He said to me, “You must post the letter at once.” У менга деди: “Сиз хатни тезда юборишингиз керак”.
He told me that I must post the letter at once. У менга хатни тезда юборишим кераклигини айтди.
He said to her, “You must consult a doctor.” У унга деди: “Сиз шифокор билан маслахатлашишингиз керак”.
He told her that she must consult a doctor. У унга шифокор билан маслахатлашиши кераклигини айтди.

8.