М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

«БОШ КЕЛИШИК + ИНФИНИТИВ» ОБОРОТИ
(NOMINATIVE WITH THE INFINITIVE)

§ 183. Бош гапи it is said айтишларича, it is reported хабар беришларича, it seems ўхшайди, it is likely эхтимол каби шахссиз оборотлар билан ифодаланган эргашган қўшма гапларни содда гаплар билан алмаштириш мумкин:

It is said that they know Chinese very well (эргашган қўшма гап).
They are said to know Chinese very well (содда гап).
Айтишларича, улар хитой тилини жуда яхши билади (Уларнинг хитой тилини жуда яхши билиши айтилади).
Бундай эргашган қўшма гапларни содда гапларга алмаштиришда it олмоши тушириб қолдирилади, эргаш гапнинг эгаси (they) it олмошининг ўрнига, бош гапнинг кесими олдига қўйилади (бунда бош гапнинг кесими мазкур янги эга билан шахс ва сонда мослашади), that боғловчиси хам тушириб қолдирилади, эргаш гапнинг кесими (know) эса инфинитив шаклини (to know) қабул қилади.
They are said to know Chinese very well содда гапида гапнинг эгаси бўлиб фақат they олмошининг ўзи эмас, балки they олмоши билан to know инфинитиви бирикмаси хисобланади. Бундай мураккаб эга (they … to know) «бош келишик + инфинитив» обороти (Nominative with the Infinitive) ни ўзида акс эттиради.
§ 184. «Бош келишик + инфинитив» оборотида инфинитив турли шаклларда ишлатилиши мумкин:

1. 
   Indefinite шаклидаги инфинитив феъл ифодалаган иш-харакат билан б и р в а қ т д а г и иш-харакатни ифодалайди:
   

He is said to live in Tashkent. Айтишларича, у Тошкентда яшайди (Унинг Тошкентда яшаши айтилади/Уни Тошкентда яшайди дейишади).
He was said to know several oriental languages. Унинг бир қанча шарқий тилларни билганлиги айтилар эди.

2. 
   Continuous шаклидаги инфинитив феъл ифодалаган иш-харакат билан б и р в а қ т д а г и д а в о м л и иш-харакатни ифодалайди:
   

He is said to be writing a new play. Айтишларича, у янги пьеса ёзмоқда.
The water seems to be boiling. Сув қайнаётганга ўхшайди (Сув қайнаяпти шекилли).

3.