M. Mirsaidov

Auktsion narxlar – tovarning savdo jarayonida vujudga kelgan bahosi bo’lib, ma’lum bir davrdagi talab va taklifni aks ettiruvchi va tovarning real bahosidir. Auktsionlarda asosan san’at asarlari, mo’yna, hayvonlar kabi o’ziga xos tovarlar realizatsiya qilinadi.

Tashqi savdoning statistik narxlari – milliy va xalqaro statistik ma’lumotnomalarda bosilgan hisob-kitob narxlari, bu ma’lumotlar ma’lum bir tovarda aniq, konkret bahoni aks ettirmaydi. Asosan faqat mamlakatlar va umumjahon tashqi savdosi rivojining dinamikasi va tendentsiyasini umumiy tahlili va statistik hisob-kitoblar uchun xizmat qiladi.

Jahon bozor narxining vujudga kelishining xususiyat-lariga qarab «erkin bozor» va «yopiq bozor» narxlariga bo’linadi. «Erkin bozor» bahosi raqobat sharoitida yuzaga keladi va talab bilan taklif nisbatini aks ettiradi. Tovarlarni realizatsiya qi-lish uchun ma’lum bir joyda tashkil etilgan, auktsion savdolar birjalarga oid baholar hisoblanadi. «Yopiq bozor» bahosi sotuv-chi va xaridor o’rtasidagi o’ziga xos munosabat bo’lib, mazkur tovar-ga talab va taklif ob’ektlarining ta’siri kam bo’ladi. Bu baholar firmalarda ichki savdo, iqtisodiy guruhlarning mintaqaviy ham-da mahsus preferentsial kelishuvlar bahosidir.

Kelishuv xizmati xiliga qarab bahoning quyidagi turlari mavjud: erkin konvertirlanadigan valyutada to’lanadigan savdo bitim-lari
narxi;
erkin konvertirlanmaydigan valyutada to’lanadigan savdo bi-timlar narxi;
kliring kelishuvlar bo’yicha shakllangan narx; nosavdo operatsiyalari bo’yicha shakllangan narx; transfert narx (firma ichida).
Tovar va xizmatlarni olib kirish - olib chiqilishiga qa-rab narxlar. FAS va FOV eksport narxlariga ajratiladi. Bu narxlar bo’yicha eksport qiluvchi firma import qiluvchiga tovar narxiga transport xarajatlarini ham o’z ichiga olgan narxda sota-di. Bunda tovarni kema bortiga (FAS) etkazib berish, yoki yuklash xarajatlarini qo’shib hisoblab kema bortiga chiqarib berish ko’zda tutiladi.
CIF import narxlari – FOB narxidan tashqari yukni eksport qiluvchi yoki import qiluvchining mamlakat chegarasigacha trans-portda etkazib
berish va sug’urta xarajatlarini o’z ichiga oladi.