M. Mirsaidov

E GURUHI

Bunda bittagina shart bor. Bu EXW (ex works - «franko- korxona») sharti bo’lib, mahsulotni zavoddan etkazib berish nazarda tutiladi. Ishlab chiqaruvchilarga juda yoqadigan va ular iloji boricha ko’proq foydalanadigan atama aslida shu. Sotuvchi mahsulotni sotib oluvchi ixtiyoriga to’g’ridan-to’g’ri o’z zavodida tegishli o’rovda yuklab olishga taxt holda berishini anglatadi va bunda u boshqa hech
qanday xarajatni zimmasiga olmaydi. Sotuvchi sotib oluvchi tomonidan ajratilgan transport vositasiga mah-sulotni ortish uchun ham, bojxona to’lovlarini to’lash uchun ham, agar alohida aytib o’tilgan bo’lmasa, eksport qilinayotgan tovarning bojxona rasmiylashtiruvi uchun ham javob bermaydi. Tovarni sotuvchining hududidan tayin etilgan joyga etkazib berish bilan bog’liq barcha xavf turlari va barcha xarajatlar sotib oluvchi zimmasida bo’ladi. Shunday qilib, mazkur atama sotuvchi uchun im-kon qadar kam majburiyatni nazarda tutadi.

G GURUHI

Unga yukni sotib oluvchi kuchi bilan tashish shartlari asosida maxsulot etkazib berishning uchta turi kiradi:

1. 
   FCA (free carrier — «franko-tashuvchi»), shartlashib olingan punkt ham ko’rsatiladi. Bu tur dengiz transportidan boshqa barcha transport turida tovarni (eksportning bojxona rejimiga chiqarilgan tovarni) tashishda qo’llaniladi. Bu shartga ko’ra sotuvchi tovarni kontraktda ko’rsatilgan punktga etkazib berish va u erda tovarni sotib oluvchiga yoki ekspeditorga yohud sotib oluvchi ko’rsatgan tashuvchiga topshirish majburiyatini oladi. Shundan keyingi barcha xarajatlar (bojxona rasmiyatchiliklari, yuk ortish, tashish, sug’urtalash va shu kabi xarajatlar) sotib oluv-chi hisobidan qoplanadi. Import litsenziyasi haqini va tovarni uchinchi mamlakat osha tashish bilan bog’liq barcha xarajatlarni ham sotib oluvchining o’zi to’laydi. Sotuvchining javobgarligi to-var sotib oluvchi ko’rsatgan tashuvchiga belgilangan joyda top-shirish paytida tugaydi.
   
2.