M. Mirsaidov

DDP (deliVered duty paid — «mahsulotni boji ...gacha to’-langan holda etkazib berish»), tayin etilgan joy ham ko’rsatiladi. Bu shart mahsulot etkazib berishning barcha turlarida ishlatiladi. Sotuvchi tovarni shartnomada belgilab qo’yilgan punktga etkazib berish bilan bog’liq barcha xarajatlarni, shu jumladan, barcha eksport va import bojlarini to’laydi, chegaraning har ikkala tarafidagi bojxona rasmiy-lashtiruvini ham uning o’zi amalga oshiradi. Bu shart, odatda, ko’pincha sotuvchi o’z transport vosita-laridan foydalanayotganda qo’llaniladi.
DDU (deliVered duty unpaid - «mahsulotni boj to’lamagan holda etkazib berish»), tayin etilgan joy ham ko’rsatiladi. Oldingi shart-ning ayni o’zi, lekin bunda sotuvchi mahsulotni olib kirishda bojxona bojini to’lamaydi.
DES («mahsulotni kemadan etkazib berish») — tayin etil-gan port ham ko’rsatiladi. Tovarni dengiz transportida tashishda qo’llaniladi. Sotuvchi mahsulotni kemada etkazib berish bilan bog’liq barcha xa- rajatlarni zimmasiga oladi, lekin yukni kemadan tushirib olish hamda tovarni olib kirish uchun zarur bojxona rasmiyatchiliklarini bajarish uning zimmasiga kirmaydi.
DEQ («mahsulotni bandargohdan etkazib berish») - tayin etilgan port ham ko’rsatiladi. Oldingi atamaga qiyosan olganda, bunda yukni kemadan tushirib olish sotuvchi hisobidan bo’lishi kerak degan shart ham qamrab olinadi. Bojxona rasmiyatchiliklarini bajarish va to’lash majburiyati sotib oluvchi zimmasiga tushadi. Darvoqe,
«Inkoterms»ning oldingi tahrirlariga ko’ra, bu majburiyat sotuvchi zimmasida edi.
«D» guruhiga mansub deyarli barcha shartlar «S» guruhi shart-lariga mos keladi, lekin tafovut shundan iboratki, tovar uchun tavakkalchilik sotuvchi zimmasidan sotib oluvchi zimmasiga tovar-ni yuklash paytida emas, balki tovar tayin etilgan joyga etib kelgan paytda o’tadi.