М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

pastlashuvchi quduqlar, yupqa qobiqlar
va 
kessonlar.
M azkur poydevorlam i qo 'llash d an asosiy m aqsad inshootdan tushayotgan 
haddan tashqari yuqori m iqdorli yukni zam inning chuqur q a ’rida joylashgan (bir 
necha o 'n lab m etr chuqurlikda) va yetarlicha yuk k o 'tish qobiliyatiga ega b o ’lgan 
grunt qatlam iga
uzatishdan iborat. O 'z -o 'z id a n m a ’lumki, "bunday poydevorlar barpo etilish 
jarayonida qalin b o 'sh grunt qallam larini kesib o 'tish i lozim . Shundan kelib chiqib 
inshootga q o 'y ilad ig an talab ham uning ixcham va yahlit bo'lishini taqazo etadi, 
m asalan, daryo k o 'p rig in in g tayanchlari, televizion m inoralar va hokazo.
Kesson poydevorlam i 40 m chuqurlikkacha, pastlashuvchi quduqlar va yupqa 
qobiqlam i esa 70 m va undan ortiq chuqurlikkacha o'm atilg an lig i m a ’lum.
140

---

M a’lum ki, gruntning yuk k o 'tarish qobiliyati chuqurlik b o 'y la b ortib boradi. Bu 
esa chuqur poydevorlarga o ’ta yuqori miqdorli yuklam i yuklash im koniyatini beradi. 
Bunda zam in deyarli cho'km aydi va inshoot doim o o 'z m ustahkam ligini saqlaydi.
10 b o b . S A Y O Z P O Y D E V O R L A R H IS O B I
10.1. U m um iy qoidalar
H ar qanday poydevom ing asosiy vazifasi inshootdan tushayotgan yukni qabul 
qilib, taqsimlab zaminga uzatish va shu bilan birga inshootning mustahkamligi va 
turg’unligini 
ta ’m inlashdan 
iborat. 
Shu m aqsadda poydevom ing shakli unga 
yuqoridan ta ’sir etuvchi yukning m iqdori, im orat ostki qism ining tarhi, zam in 
gruntlarining yuk k o ’tarish qibiliyati va b.lam i nazarda tutgan holda hisoblanishi 
lozim.
Poydevorlar o 'z i tashkil topgan ashyoning ishlashiga b o g 'liq ravishda 
bikr
va 
egiluvchan
turlarga bo'linadi.