|
Koeffit-
Gruntning ichki ishqalanish burchagi,
, grad.
sentlar
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
3,14
4,6
6,0
7,6
9,8
13,6
16,6
21,6
28,0
39,1
52,4
71,8
100,2
Л#‘
4,5
5,3
6,5
8,0
9,8
12,3
15,0
29,3
24,7
32,6
41,5
54,8
72,0
» 1
11,7
13,2
15,1
17,2
19,8
23,2
25,8
31,5
38,0
4 7,0
55,7
70,7
84,7
5 .3 -jadval
Tag yuzasi aylana va kvadrat shaklidagi poydevorlar ostidagi gruntlaming yuk ko’tarish koeffitsiyentlari
Koeffit-
sentlar
Gruntning ichki ishqalanish burchagi,
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
M-
M i
* ?
4.4
4.5
12,8
1,44
5.7
6,5
16,8
1,50
7,3
8,5
20,9
1,58
9,9
10,8
21,6
1,56
14,0
1,1
29,9
1,74
18,0
18,6
36,4
1,18
25,3
24,8
4 5,0
1,91
34,6
37,8
55,4
1,99
48,8
45.5
71.5
2,1
69,2
64,0
93,6
2,22
97,2
87,6
12,0
2,34
14,25
12,70
16,10
2,45
2 16
185
219
261
317
270
300
2,76
b
e
1
Q W ellknlnQ S u v s e th l 1
с
J
У
S - -s S |
S u rllu v c h l
в г ,Я<^
Ь
'а
У
у у ч
О
б. I-rasm . Q iy alik tu rg ’u n lig in in g b u zilish i
h o la tla ri
6 .2 -ra sm . Q u m li g ru n td a n
tashkil to p g a n q iy a lik d a g i
M jis m g a ta ’sir etu v ch i
k u c h la r
Shu bilan birga ishqalanish holati grunt ichida
ro‘y berishini nazarda tulsak, u holda (
6
.
1
) ifodani
quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin:
T* = -N tg
(6.3)
bu yerda tg ф - ishqalanish burchagining tangensi. Endi
qiyalikning egri sirtiga ta’sir etuvchi barcha
kuchlar aksining yig'indisini tuzamiz:
p ■
s i n a - p f - cos a = 0
(6.4)
Bu ifoda asosida
tga = f
tenglik kelib chiqadi.
Shu bilan birga (6.2) ifodani nazarda tutsak:
a
=
(6.5)
Shunday qilib, sochiluvchan gruntlaming eng katta qiyalik burchagi ularning
ichki ishqalanish burchagiga teng ekanligi m a’lum b o ’ldi. Ushbu burchakni
tabiiy
qiyalik burchagi
deb yuritiladi. Tabiiy qiyalik burchagi haqidagi tushuncha faqat
sochiluvchan gruntlarga xos bo'lib, zarrachalari o'zaro bog'langan gruntlarga
nisbatan qo'llab bo'lmaydi, chunki ularda qiyalik burchagi gruntning namligiga va
zarralaming o'zaro bog'lanish kuchiga bog'liq ravishda 0 dan 90° gacha o'zgarishi
mumkin.
79
Ikkinchi hoi. Sof bog'lanishli gruntdan tashkil topgan qiyalikning turg'un'
sharti
(
0
сфО).
6.3-rasmga etibomi qaratamiz. Bunda qiyalik muvozanat holatining buzilishi
a
burchak ostida cho'zilgan tekis siljish
AC
yuza bo'ylab sodir bo'ladi deb faraz
qilingan. Sirg’anuvchi prizma
ABC
ga ta’sir etuvchi barcha kuchlaming tenglik
ifodasini quyidagicha yosish mumkin:
H2y
P b = —
Ctg
(6.6)
bunda
p - A B C
prizmaning massasi.
P
kuchni ikki bo’lakka, ya’ni siljish yuzasi
A C
ga tik va urinma ta ’sir etuvchi
kuchlarga ajratamiz. Bu holda siljishga qarshi kuch siljish yuzasi bo'ylab tarqalgan
A C = ~
bog'lanish kuchini ifodalaydi.
A B C
prizmaning yuqori nuqtasida bosim
nolga teng, pastki nuqtasida esa eng yuqori miqdorga ega bo'lishini nazarda tutib,
bog'lanish kuchining o'rtacha miqdori olinadi.
AC
yo'nalish
bo'yicha
barcha
kuchlaming
yig'indisidan
muvozanat
tenglamasini tuzsak,
Ну
с
H
—
-ctga-sma
2
2 sina:
Bunda
Hy .
_
с
= — sin2a
2
Bog'lanish kuchining eng yuqori qiymatiga
mos kcluvchi balandlik
И = Н ю
ni topamiz.
Bunda sin 2a = 1 va
a =
45° bo’lib, (VI.
8
)
tenglamani sin
2
a =
1
ekanligini nazarda tutgan
holda
N
9
a
ga nisbatan yechamiz:
H
- 20
(6.9)
gruntdan tashkil topgan
Shunday qilib, zarralari o'zaro bog'langan
qiyalikdagi gruntzarrasiga
grunt qatlami o ’zining zichligi va boglanish kuchiga
ta’sir etuvchi kuchlar.
tayanib / / balandlikkacha tik qiyalikni saqlashi
mumkin degan hulosaga kelish mumkin. Agar uning balandligi
H
dan oshib ketsa,
ABS
prizma siljiydi.
Tabiiy
gruntlarda uchraydigan bog'lanish kuchi bilan birga
ishqalanish
kuchini ham hisobga olinsa, masala ancha murakkablashadi.
(6.8)
\
6.3 -rasm . S o f b o g ’lan ish li
80
6 .4 - r a s m . Q iy a lik n in g tu r g 'u n li g i
6 .5-rasm . L oyli g u ru n tlard an
tashkil to p g an q iy a lik d a
y u z b e ru v c h i siljish lar
6.2. V. V. Sokolovskiy usulida qiyalikning
tu r g ‘unligi
Ichki ishqalanish va bog'lanish kuchiga ega bo'lgan qiyaliklar turg’unligiga
oid masalani yechimida quyidagi ikki masala mavjud:
1
) qiyalikning berilgan shaklini muvozanatda saqlash maqsadida
grunt
qatlamining yotiq sirtiga ta’sir etuvchi bosimning eng yuqori miqdorini aniqlash;
2
) yotiq tekislikka nisbatan m a’lum tik yo'nalgan bosim ta ’siridan yuqori
muvozanat holatidagi turg'un qiyalikning shaklini aniqlash.
Mazkur masalalar yechimini prof V V. Sokolovskiy hal etgan.
B irinchi m asala. Ushbu masalada qiyalikdagi istalgan nuqtaning holati
yuqori muvozanat sharoitidagi nuqtalar uchun tuzilgan differentsial tenglamalami
navbatma-navbat yechish orqali hal etiladi. Umumiy yechim esa ketma-ket
yaqinlashuv
sf
Do'stlaringiz bilan baham: |
