М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

bir qancha
aniq usullar mavjud.
6.11- rasmda turli shakldagi tirgovich devorlar tasvirlangan. Ulardan
birinchisi grunt qiyaligining muvozanat holatini 
saqlash uchun qo'llaniladigan;
ikkinchisn 
daryo 
qirg'og'ida 
ishlatiladigan; 
uchinchisi 
esa 
yerto'lani
mustahkamlashga oid tirgovicji devorlar.
6.12 - rasmda tasvirlangan tirgovich devor grunt muvozanatini saqlab turibdi
deb faraz qilaylik. Tirgovich devorga la’sir etuvchi gruntning bosimi uni egishga,
yoki ag’darishga harakat qiladi. Agar tirgovich devor egilsa, u holda ma’lum yuza 
AC 
bo'ylab gruntning cho'kishi va siljishi ro’y beradi. Chizmadagi 
AB siljish yuzasi
 deb
ataladi. 
ABC
 hajm esa 
qutash hajmi
 deb yuritiladi.
90

---

Агар tirgovich devoming egilishi grunt bosimi ostida yuz bersa, bunday ta’sir
gruntning devorga nisbatan 
jiddiy bosami
deb ataladi, aks holda esa gruntning 
susl 
bosami
 deb yuritiladi.
Gruntning jiddiy bosimini hisoblash usulini ishlab chiqishda tirgovich devor
ortidagi gruntda hosil bo'luvchi siljish shaklini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Bu
o'rinda turli tushunchalar mavjud bo'lib, ulaming aniqlik darajasi muallifning hisob
asosida qo'llagan chegaralashlariga bog'liqdir.
1873 yilda fransuz olimi Kulon yaratgan nazariyani ko'plab mualliflar o'z
yechimlarida asos qilib olganlar.
6 . 1 2 - r a s m . G r u n t b o s i m i
t a s i r i d a t i r g o v i c h d e v o r i n i n g
e g i l i s h i