3. Dunyo aholisi geografiyasi

3. Dunyo aholisi geografiyasi

3. Dunyo aholisi geografiyasi

1. Dunyo aholisining o’sishi
2. Dunyo aholisining zichligi va joylashuvi
3. Urbanizatsiya jarayonining rivojlanishi
4. Dunyo aholisining milliy, jinsiy, diniy va irqiy tarkibi
5. Mehnat resurslari va bandlik masalalari
4.1. Dunyo aholisining o’sishi
Aholi deganda- ma’lum hududda yashaydigan kishilar guruhi tushuniladi.
Aholi avvalambor o’zidan ko’payadigan, o’zini takror barpo qiladigan biosotsial organizmdir. Aholi shu bilan birga jamiyatning asosiy ishlab chiqaruvchi kuchi va iste’molchisidir.
Aholining mutloq soni biron-bir hudud yoki aholi guruhidagi kishilarning ma’lum vaqtdagi miqdoriy ifodasidir.
Aholi soni va tarkibi uning bajaradigan vazifalari bilan bog’liq holda baholanadi.

Demografiyada aholi soni eng umumiy asosiy ko’rsatkich bo’lib, aniq bir davrdagi aholi miqdorini anglatadi.

Demografiyada aholi soni eng umumiy asosiy ko’rsatkich bo’lib, aniq bir davrdagi aholi miqdorini anglatadi.

Statistik manbalarda aholi soni ma’lum bir sanaga (1-yanvar, 1-iyul yoki 31-dekabr) keltiriladi.

• Masalan, O’zbekiston aholisi 1991 yil 1 yanvarda 20708,2 mingni 2000 yil 1 yanvarida esa 24487,7mingni tashkil etdi.

Bu ko’rsatkichlarni butun yil uchun qabul qilib bo’lmaydi, chunki yil davomida, ya’ni 1-yanvardan 31-dekabrga qadar aholi soni tug’ilish va o’lim xisobiga muntazam o’zgarib turadi.

XIX asrgacha bo’lgan davrda demografik jarayonlarda sezilarli

XIX asrgacha bo’lgan davrda demografik jarayonlarda sezilarli

sifat o’zgarishlari bo’lib o’tmadi. Undan keyingi davrda aholining

tabiiy harakati ko’rsatkichlarida demografik o’tish jarayoni boshlandi.

U oila bajaradigan vazifalarning keskin o’zgarishi, turmushning

nisbatan yaxshilanishi, aholining yosh tarkibidagi siljishlar va boshqa

omillar bilan bog’langandir.

Dunyo mamlakatlarining demografik siyosati
Demograf olimlar demografik o’tish jarayonini to’rt ketma-ket keluvchi fazani o’z ichga olishini ilmiy asoslab berganlar.
Demografik o’tish davri
dastavval Yeropada XVIII asrda boshlandi. Shunda tabiiy o’sish 20-30 promillega teng bo’ldi
4.2. Dunyo aholisining zichligi va joylashuvi
joylashish xususiyatlari
Yer yuzasida aholi juda notekis joylashgan. Aholining o’rtacha zichligi (1 kv.kmga to’g’ri kelgan aholi miqdori) doimiy aholisi mavjud hududlar (130 mln. kv.km) doirasida 46 mln. kishini tashkil qildi.