М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

yoriqlar bo'ylab siljishini ham kuzalish mumkin.
Tajribaxonada namuna ustida aniqlangan bikr bogManish c 6 ning miqdori, 
yuqorida aytilgan sabablarga ko‘ra, qoya jinslarining tabiatdagi holatiga mos 
kclmasligi mumkin. Tabiatda ulaming miqdori ko'p marta kam bo'lishi kuzatiladi. 
Shu bois ushbu gruntlarining mustahkamligini bclgilashda tajribaxona sharoitidagi 
aniqlashlardan tashqari dala sharoitida ham kuzatuv olib borish talab etiladi. Ko'plab 
o'tkazilgan bunday kuzatuv va tajribalar natijasi qoya gruntlaming mustahkamligini 
bclgilashda asosan bikr bogManish kuchi 
c 6
ning ahamiyati katta ekanligini yana bir 
bor tasdiqladi. Mazkur gruntlarda ishqalanish kuchining qiymati bikr bogManish 
kuchiga nisbatan hisobga olmaslik darajada kam bo'lishi etirof etilgan 
(
 0). 
Shuningdek qoya gruntlariga namlik deyarli ta’sir ko’rsalmaydi fc„ = 0).
Bulami nazarda tutsak, II. 1 ifoda asosida qoya gruntlarining siljishga 
qarshiligini quyidagicha yozish mumkin:
r 4 ~ c
6 
( 2 . 6 )
33

---

Gruntlaming yuk ko'tarish xususiyatini 
o'rganishda bog'lanishlami r 
= f ( a )
ko'rinishda ifodalash birmuncha 
qulaylik tug’diradi.
Agar 
(2.6) 
ifoda 
asosida 
bog'lanish chizmasini chizsak (2 .1 - 
rasm), 
undan 
qoya 
gruntlarining 
siljishga 
qarshiligi 
ta’sir 
etuvchi 
yukning miqdoriga bog'liq emasligi 
_ ayon 
bo'ladi. Qoya gruntlarining 
mustahkamlik ko'rsatkichi tajribaxona 
sharoitida maxsus iskanjalash uskunasi