Tayanch so’z va iboralar: Муаммо

11-MA’RUZA: Statik aniqmas arkalar
Reja:
1. Umumiy tushuncha.
2. Ikki sharnirli arkalarni doimiy yuklar ta’siriga
hisoblash.
3. SHarnirsiz arkalarni hisoblash. Elastik markaz usuli.


Tayanch so’z va iboralar:

Муаммо:
Қурилиш амалиётида статик аниқмас аркалар ҳам кенг қўлланилади.
Бундай аркаларни ҳисоблаш қандай муҳим ҳусусиятларга эга?



Ikki sharnirli arka, sharnirsiz arka, kuch usuli, asosiy sistema, elastik markaz, bikr konsol.

11.1.Umumiy tushuncha.

Statik aniqmas arkalar ikki sharnirli va sharnirsiz bo’lishi mumkin.

Ikki sharnirli arkalar (11.1 – rasm) bir marta statik aniqmas, sharnirsiz arka (11.2 – rasm) uch marta statik aniqmas sistemadir.



11.1 – rasm 11.2 – rasm

Statik aniqmas arkalarni hisoblash kuchlar usuli yordamida bajariladi.

Ikki sharnirli arka ko’ndalang kesim inertsiya momentining o’zgarish qonuni quyidagi formula orqali ifodalandi.

I_x = I₀ × cos_jx, (11.1)

Bunda I₀ – arka qulfidagi kesimning inertsiya momenti;

j_x – arka o’qiga o’tkazilgan urinma bilan gorizontal chiziq orasidagi burchak.
(11.1) ga ko’ra, arkaning ko’ndalang kesim balandligi tayanch kesimidan markaziy kesimgacha kattalashib boradi.

SHarnirsiz arka uchun

(11.2)
Bu qonun bo’yicha arkaning ko’ndalang kesim balandligi tayanch kesimdan boshlab markaziy kesimga tomon kamayib boradi.

11.2.Ikki sharnirli arkalarni doimiy yuklar ta’siriga hisoblash.

11.3 – rasm

Ikki sharnirli arka (11.3 – rasm) bir marta statik aniqmas bo’lganligi tufayli, asosiy sistema tanlashning variantlari (11.3 b, v – rasmlar)ni tanlaymiz.

Kuch usulining kanonik tenglamasini yozamiz:
d₁₁X₁+D_iR=0 (11.3)
D_iR va d₁₁ ko’chishlar Mor formulasidan topiladi.
(11.4)

Asosiy sistema uchun (11.3b,v – rasm):

Agar arka bo’lsa, Sinj_x juda kichik miqdorga ega bo’lganligi sababli (11.4)

formuladan N_R ni hisobga ham olmasa bo’ladi. U holda

(11.5)
bu yerda ; s – arka o’qining uzunligi.

Noma’lum kuch X₁ (11.3) tenglamadan aniqlangandan so’ng, arkaning ixtiyoriy K kesimida xosil bo’lgan zo’riqishlar quyidagi formulalarga asosan aniqlanadi.

(11.6)

va Q_k⁰ - oddiy balkaning K kesimida tashqi yuklardan xosil bo’lgan eguvchi moment va ko’ndalang kuch;

y_k – arka o’qining ordinatasi.

11.3.SHarnirsiz arkalarni hisoblash. Elastik markaz usuli.

SHarnirsiz arka (11.4a-rasm) uch marta statik anikmas sistemadir.