M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

A
na
Sel burshaqtan qorǵap óz palapanın,
Kekilik qus ólipti shıqpay uyadan...
Men seniń shadlıǵıń, demiń, dáwranıń,
Iske asqan ármanıńman, anajan.
Jaralǵansań meni jaratıw ushın,
Dúnyaǵa tirishilik taratıw ushın,
Men dep uyqı kórmey tań atıw ushın,
Dúnyaǵa kelgenseń óziń, anajan.
Aq sútińdi qarıstırıp qanıńa,
Háyyiw aytıp kóterdiń alaqanıńa,
Aqsham aq besikti qoyıp janıńa,
Tún uyqıńdı tórt bólgenseń, anajan.
Men ketsem ómirdiń quwıp qızıǵın,
Sen jatarsań joyıtılǵanday júzigiń,
Kirpigiń ushında oynap uzın tún,
Uyqıńdı urlawshı mendur, anajan.
Sen miywalı daraq, mendur jemisiń,
Boylarımdı kórseń piter kemisiń,
Hárbir alǵan ǵániybetli dem ushın,
Máńgi minnetdarman saǵan, anajan.
(I. Y.)
 
Oq
Íw JÍLÍ
 Aq
ÍRÍnDA ÓTILGEnLERDI 
TÁKIRARLAw
KÓMEKSHI SÓZLERDI TÁKIRARLAw
Sorawlarǵa juwap beriń
1. 
Mánili sóz shaqapları neshew? Olardı atap aytıp beriń.
2. Kómekshi sóz shaqabı neshew? Olardıń atın atap aytıń.

---

147
3. Komekshi sózler menen mánili sózlerdiń ayırmashılıǵı qan-
day? Olar ne ushın kómekshi sózler dep ataladı?
4. Tirkewishler dep nege aytamız? Olar qanday xızmet 
atqaradı? Tirkewishlerge mısal keltiriń.
5. Dánekerler dep nege aytamız? Olar neshege bólinedi? Atap 
aytıń.
6. Dizbeklewshi hám baǵındırıwshı dánekerlerdiń xızmetlerin 
aytıń.
7. Janapaylar degen ne? Olardıń xızmetin aytıń. Ma/me, ba/
be janapaylarınıń jazılıwın aytıń, mısal keltiriń.
270-shınıǵıw. 
Tekstti oqıń. Kómekshi sózlerdi tawıp, olardı túr-
lerine ajıratıń hám qanday xızmet atqarıp kelgenin aytıń.
Tereze jerden onsha biyik emes edi. Birinshi bolıp Aydar 
sekirdi. Onnan keyin ıqtıyatlıq penen Abdulla túse basladı. 
Aydar onı eki qolı menen qushaqlap, ayaǵı jerge tiygen-
she járdemlesti. Eń sońında Yakup sekirdi. Ol qulap ketip, 
qaraǵaydıń qattı tamırına dizesin urıp aldı. Ayaǵı júdá qattı 
awırdı, biraq Yakup, hátteki waq demedi.
Balalar dógerekke bir qarasıp aldı da, toǵayǵa qaray 
juwırısıp ketti. Adamlardıń kózlerinen azmaz tasa bolǵan 
soń, olar toqtadı hám Aydar qustıń sayraǵanına usatıp, so-
zıp ısqırdı. Wázirdiń qulaǵına bul ısqırıq jaǵımlı saz sıyaqlı 
esitildi. Biraq solay bolsa da, joldaslarınıń bergen xabarına, 
otırǵan ornınan birden turıp kete qoymadı. 
(M. K.)
271-shınıǵıw.
Oqıń. Dánekerlerdi tawıp, olardıń dánekerdiń qaysı 
túri ekenin, baylanıstırıwshılıq xızmetin hám mánisin (olar jay 
gáplerdegi sózlerdi baylanıstırıp kelgen be yamasa qospa gáplerdiń 
quramındaǵı jay gáplerdi me) anıqlań.
1. Qorıqtaǵı jalǵızaqlar adamnan qorqpaydı, sonlıqtan onı 
jaqsı baqlawǵa boladı. 
(V.
B.) 
2. Bala atasın kútken menen, 
biraq ol juwıq arada kele qoymadı. 3. Maraldıń kózleri ya 
jıpılıqlamaydı, ya jumılmaydı. 4. Arbakesh otıratuǵın jer eki 
adamǵa boladı daǵı, al úsh adam otıra qoysa tarlıq etedi. 
5. Al, endi bul arbaǵa jegilgen atlar eń saylandı, kúshli hám 
júyrik qıylısınan edi. 
(Sh. A.)
6. Bunıń ushın seni ayıplawǵa 
bolmaydı, nege deseń sen ele kóp nárselerdi kórgeniń joq. 
(Sh. A.) 

---

148