M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

73-shınıǵıw
.
Sebebi, óytkeni, sonlıqtan, sol sebepli, sonıń ushın 
dánekerlerin keltirip gáp dúziń, olardıń qanday gáplerdi baylanıstırıp 
keletuǵının aytıń.
74-shınıǵıw
.
Kóp noqattıń ornına 
al, biraq, ya, eger, sebebi, 
sonlıqtan, hám, da, de
dánekerleriniń tiyislisin qoyıp kóshirip jazıń. 
Usı dánekerler birgelkili aǵzalardı baylanıstırıp tur ma yamasa gáp 
penen gápti baylanıstırıp tur ma? 
1. Suwǵa ábden qanǵan jılqılar asıqpay jolǵa shıǵıp aladı 
..., seyisxanaǵa qarap tasırlasıp shawıp ketedi. 2. Búgin isle-
gen jaqsılıǵıńdı ol keleshekte júz ... mıń ese etip aldıńa 
keltiredi. 3. Sultanmurat Anataydı quwıp jetip óte bergende, 
onıń qarsılası bir bálege ushıraǵanın bildi, ... qarap turǵan 
balalar shuwlasıp qoya berdi. 4. ... qıstıń qáhári sozıla berse, 
bunıń aqıbetiniń nege dónip ketetuǵının kim biledi deysiz. 
5. Geyde Sultanmurattıń qıyalına tınıq, ... taza oylar keledi. 
6. Jamanquldıń ózi aytıp turdı daǵı, ... Sultanmurat onıń 
aytqan sózlerin jazıp otırdı. 7. Hámmesi de onı qayta bastan 
aylandırıp kórip edi, ... kewillerine gúdik bolǵanday hesh 
nárse taba almadı. 
(Sh.
 
A.)
8. Qoranıń bul jaǵı aralarına shóp 
salıp qalıńlaw qıspalanǵan edi, ... sál ıqlaw. 
(Ó.
 
X.)
75-shınıǵıw.
Gáplerdi oqıp, dáneker sózlerdi tawıń. Olardıń gápti 
yaki gáp aǵzaların qalay baylanıstırıp turǵanın aytıń.
1. Burınǵısına qaraǵanda kelbetine shamalı shıray engen, 
biraq qabaǵı qalqıp, kózi qızarıńqırap tur. 2. Áńgimeniń 
túp deregin aytqanda, jawızlıq ta, qayǵıdan tógiletuǵın kóz 
jaslar da, júreklerdi tarsa ayıratuǵın quwanıshlar da basqa 

---

42
bir jaqtan kelmeydi... 3. Bazda hárqanday kúshli-ám kewli 
ıdısqa megzeydi. Artıq-aspay nárse sıymay shırt etip sınadı 
yamasa jarıladı. 4. Pay óziniń-ám minezi sınıq, ári diyqan, 
ári sharwa adam edi. 
(T. Q.) 
5. Xojeli túwe Góneni de kórip 
qaytpaqshı-á, tek balaları kelmey atır-dá, el tınıshımay atır! 
(Sh. S.) 
6. Ekewi gá yabıǵa, gá eshekke mińgesip, hár kúni 
shıra jaqqan dáryalıǵınan ájik-gújik sóylesip qaytıp júrdi. 
(Sh. S.)
7. Jas balalardıń besigine yamasa kátine maydalanǵan 
chesnoktı siylege orap, baylap qoyılsa, tımaw bolıwdan 
saqlaydı.