Lab ishlanma. An kim-12

1-tajriba. Xromning olinishi 
Ishning bajarilish tartibi. 
Tajriba uchun yaxshilab quritilgan 35 
g 
xrom 
oksid Cr
2
O
3
va 16 
g 
aluminiy kukunidan iborat aralashma tayyorlanadi va 
qizdiriladi.
Vazifa
. Reaksiya tenglamasini yozing. 
Xulosalarni daftaringizga yozing. 
2-tajriba. Kaliy bixromatga kontsеntrlangan sulfat kislota ta'siri 
Ishning bajarilish tartibi. 
Probirkaga kaliy bixromat eritmasi solib unga 
kontsеntrlangan sulfat kislota qo‘shiladi. reaksiya natijasida kislorod ajralib, 
bixromat ioniga xos to‘q sariq rang yo‘qolib, Cr
+3
ioniga xos yashil rang hosil 
bo‘ladi.
Jarayon quyidagicha boradi: 
K
2
Cr
2
O
7
+ H
2
SO
4
→ CrO
3
+ K
2
SO
4
+ H
2
O 
CrO
3
+ H
2
SO
4
→ Cr
2
(SO
4
)
3
+ H
2
O + O
2
Jarayonda oraliq modda sifatida xrom (VI) oksidi (kuchli kantsеrogеn 
modda) hosil bo‘lishini yodda tutish kеrak. 
Vazifa
. Reaksiya tenglamalarini tenglang. 
Xulosalarni daftaringizga yozing. 
3-tajriba. Xrom (VI) oksidning tеrmik parchalash
Ishning bajarilish tartibi. 
To‘q qizil rangli xrom angidrid probirkada 
qizdirilganda kislorod ajralib chiqadi va yashil kukun Cr
2
O
3
hosil bo‘ladi.
CrO
3
→ Cr
2
O
3
+ O
2
Probirkani gaz o‘tkazgichli nay bilan bеkitib, ajralib chiqayotgan kislorodni 
suvni siqib chiqarish yo‘li bilan yig‘ish mumkin. Xrom (VI) oksidi kuchli 
kantsеrogеn modda bo‘lgani uchun laboratoriyada bu usulda kislorod olish 
mumkin emas. 
Vazifa
. Reaksiya tenglamasini tenglang. Xulosalarni daftaringizga yozing. 

---

---

Kuchkarov M.A.
-107-
Anorganik kimyo 
suyultirilgan eritmalarda mavjud. Metallurgiyada qora metallarga qo‘shish uchun 
ferromarganes olinadi, ferromarganes marganesni temir bilan hosil qilgan 
qotishmasi bo‘lib, tarkibida ozgina uglerod bo‘ladi. Feromarganes marganes 
oksidlarini uglerod bilan qaytarish orqali olinadi. Toza marganes olish uchun, 
marganes (II) tuzlarining suvdagi eritmalari elektroliz qilinadi. Laboratoriyada 
marganes olish uchun MnCl
2
ning konsentrlangan eritmasiga natriy amalgamasi 
ta’sir ettiriladi. Hosil bo‘lgan cho‘kmani maxsus idishda 400°C gacha qizdirib 
simobdan tozalanadi. Marganes qizg‘ish-kulrang tusli og‘ir metal. U to‘rtta kristall 
modifikatsiyaga ega. Marganes 1244°C da eriydi va 2120°C da qaynaydi. 
Marganesning sirti oksid parda bilan qoplanganligi sababli yaxlit holdagi marganes 
havoda oksidlanmaydi. Lekin kukun holidagi marganes havoda oksidlanadi. 
Aluminiy, surma, mis kabi metallar marganes bilan ferromagnit qotishmalar hosil 
qiladi. Marganes oksidlovchi xossalarini namoyon qilmaydigan kislotalarda erisa 
vodorod ajralib chiqadi. Konsentrlangan sulfat va nitrat kislota sovuqda 
marganesni passiv holatga o‘tkazadi, qizdirilganda mos ravishda SO
2
yoki NO
2
ajralib chiqadi. Marganes o‘z birikmalari bilan xrom va temirga o‘xshab ketadi. 
Marganesning past valentlik birikmalari ichida ikki valentlilari ko‘p uchraydi. 
Marganesning beshta oksidi bor. Marganes oksidlari ichida Mn
3
O
4
juda barqaror 
modda, uni manganit kislota H
4
MnO
4
ning marganesli tuzi Mn
2
(MnO
4
) deb 
qarash kerak. Berilgan ma’lumotlardan foydalanib, quyidagi tajribalar bajariladi.