L. S. Karieva makroiqtisodiyot

Moliyaviy P↑ → aktivlarning↓ → 
 
S↓ ( S↑ 
 
→ AD↓ real qiymati.
Boylik effekti (Pigu effekti) shuni ko‛rsatadiki, inflyasiya xaridorlik 
qobiliyatini pasaytiradi, ya’ni belgilangan qiymatga ega bo‛lgan moliyaviy 
aktivlarning haqiqiy qiymati (aholining muddatli depozitlari, obligatsiyalar), bu 
iste’mol xarajatlari kamayishiga olib keladi. 
Import xaridlar samarasi
 
shuni bildiradiki, biror mamlakatda tovar va 
xizmatlarning ichki narxlari tashqi narxlarga nisbatan oshib borsa, shu mamlakatda 
ishlab chiqarilayotgan tovar va xizmatlarga talab kamayadi va o‛z navbatida shu 
mamlakatda import mahsulotlarga bo‛lgan talab oshadi. Va, aksincha, ichki 
narxlarning pasayishi importning kamayishiga va eksportning oshishiga yoki 
YaIMga talab oshishiga olib keladi. Bu esa sof eksport hajmi orqali yalpi talab 
hajmiga ta’sir ko‛rsatadi.
P↑→
X↓ ( M↑ →Xn↓ →AD↓. 
Importni sotib olish samarasi (valyuta kursi effekti) shuni ko‛rsatadiki, 
mamlakatda narxlar darajasining oshishi mahalliy tovarlarga va xizmatlarga, 

---

43 
shuningdek xorijiy davlatlarga bo‛lgan talabning pasayishiga olib keladi, shu bilan 
mamlakat eksporti kamayadi va sof eksport kamayadi. 
Yuqorida ko‛rib o‛tilgan omillar yalpi talabning baho omillari deb ataladi Endi 
“boshqa shartlar’’, ya’ni egri chizig‛imizning o‛ngga yoki chapga siljishiga olib 
keladigan narx bo‛lmagan omillar haqida to‛xtalamiz. 
Buning uchun narxlar darajasining o‛zgarishi natijasida hosil bo‛lgan ishlab 
chiqarish hajmining o‛zgarishini, narxdan tashqari omillar ta’sirida yuzaga 
keladigan yalpi talabning o‛zgarishini farqlash kerak. Ushbu narx bo‛lmagan 
omillar: 
- 
iste’mol xarajatlarining o‛zgarishi
. Agar iste’molchilar sarf-xarajatlarini 
ko‛paytirishga qaror qilsalar, AD egri chizig‛i o‛ng tomonga siljiydi, agar 
kamaytirilsa, chap tomonga siljiydi. Iste’molchilarning qarorlariga ular kabi 
ko‛rsatkichlar ta’sir qiladi 
a) farovonlik; 
b) taxminlar; 
v) agar ular qarzdorlik qarzlari bo‛lsa; 
d) daromad solig‛i stavkalari.
Shunday qilib, iste’molchilar farovonligi oshgan taqdirda (aksiyalar narxining 
oshishi, yer uchastkasining haqiqiy qiymati) AD egri chizig‛i o‛ng tomonga 
siljiydi. Agar narxlar oshishi kutilsa yoki iste’molchilar daromadlari oshishini 
kutishsa, bu ham AD ning ko‛tarilishiga olib keladi va egri chiziq o‛ng tomonga 
siljiydi. 
Agar oilaning bozordan kreditga sotib olgan mahsulotlari bo‛yicha qarzdorlik 
bo‛lsa, sotib olingan tovarlarga talabning pasayishiga va egri chizig‛ining chapga 
siljishiga olib keladi. Daromad solig‛i darajasining pasayishi iste’molchilar sarfini 
ortishiga va solig‛i darajasining ko‛payishi iste’molchilar sarfini. Kamayishiga olib 
keladi. 
-