L. S. Karieva makroiqtisodiyot

Birinchi neoklassik model R.Solou
tomonidan 1956 yilda”Iqtisodiy o‛sish 
nazariyasiga hissa” asarida tasvirlab berildi va so‛ngra 1957 yilda “Texnik 
taraqqiyot va agregativ ishlab chiqarish funktsiyasi” nomli asarida rivojlantirildi.

---

162 
R.Solou modeli mutanosib iqtisodiy o‛sishning zarur sharti yalpi talab va yalpi 
taklifning tengligi hisoblanadi. Modelda yalpi taklif Kobba-Duglasning ishlab 
chiqarish funktsiya bilan ifodalangan, ya’ni
Y= f( L,K,N
), modelda yuqori texnik rivojlanish bosqichida erning kichik 
ahamiyatga egaligi tufayli ishlab chiqarish faqat mehnat resurslari va kapitalga 
bog‛liq deb olingan.
Y= f( L,K), 
funktsiyaning kengaytirilgan ko‛rinishi quyidagicha:
Y= (ΔY/ Δ L) L + (ΔY/ ΔK)K .
Modelda yalpi talab investitsion va iste’mol xarajatlari bilan belgilanadi deb 
olinadi.
Y = C + I .
Davlat xarajatlari va sof eksport ko‛rsatkichlari ham iste’mol va investitsiyalar 
tarkibiga kiritib yuboriladi. R.Solou bitta ishchiga to‛g‛ri keladigan mahsulot 
ishlabchiqarish hajmi kapital bilan qurollanish darajasining funktsiyasi deb 
qaraydi.
Kapital bilan qurollanganlik darajasining o‛sishi esa jamg‛arish normasiga 
bog‛liq. Jamg‛arish normasining o‛sishi, kapital bilan qurollanganlik darajasining 
oshishiga va ishlab chiqarishning yuksalishiga olib keladi.
Ammo kapital jamg‛arish normasi yuqori bo‛lmasa kapitalning siqib ketishi, 
aholi sonining o‛sishi tufayli kapital bilan qurollanganlik darajasi o‛zgarmasdan 
qolishi yoki pasayib ketishi mumkin.
R.Soluning fikriga ko‛ra, barqaror muvozanat sharoitida kapital, mehnat va 
milliy daromad darajasi bir xil, aholi soni o‛sishiga teng sur’atda o‛sib boradi. 
Aholi sonining tez o‛sishi iqtisodiyotning o‛sish sur’atlari jadallashishiga ta’sir 
etadi, ammo barqaror muvozanat holatida aholi jon boshiga mahsulot ishlab 
chiqarish kamayadi. O‛z navbatida, jamg‛arish normasining oshirilishi aholi jon 
boshiga to‛g‛ri keladigan daromad miqdorini oshiradi va kapital bilan 
qurollanganlik koeffitsentini ko‛tarilishiga olib keladi, lekin barqaror holatdagi 
o‛sish sur’atiga ta’sir ko‛rsatmaydi. Shu sababli barqaror holatdagi iqtisodiy 
o‛sishning yagona sharti texnik taraqqiyotning o‛sish sur’ati hisoblanadi.

---

163 
Model asosida jamg‛arishning ”oltin qoidasi” yotadi. E.Felpsning “oltin 
qoidasi” mohiyati shundaki