Klinik dietologiya va nutrisiologiya

Me’da  osti  bezi.  Me’da  osti  bezi  o‘lchami  jihatidan  hazm  qilish  tizimining 
jigardan keyingi ikkinchi eng yirik bezi hisoblanadi. Tuzilishi murakkab alveolyar 
– naysimon, nafaqat hazm jarayonida, balki organizmning gormonal gomeostazida 
ham  muhim  rol  o‘ynaydi.  Bez  parenximasining  asosiy  qismi  tashqi  sekretsiya 
funktsiyasini bajaradi va o‘z sekretini o‘n ikki barmoqli ichak bo‘shlig‘iga ajratadi. 
Bezning  Langergans  orolchalaridan  iborat  kichik  qismigina  endokrin  funktsiya 
bajaradi, ya’ni  insulin  va boshqa gormonlarni ishlab chiqaradi. Uning  uzunligi 16 

---

23 
 
sm gacha, kengligi 8 sm gacha, qalinligi 3 sm gacha bo‘ladi. Katta yoshli odamda 
me’da osti bezining massasi 70 g ga etadi. Me’da osti bezi bo‘lakli tuzilishga ega, 
qorin parda bilan faqat old tomondan, qisman pastki tomondan o‘ralgan. Me’da osti 
bezida uchta asosiy qism farqlanadi, ya’ni tanasi, boshi va dumi. Me’da osti bezining 
tashqi sekretsiya funktsiyasini bajaruvchi qismi o‘n ikki barmoqli ichak bo‘shlig‘iga 
pankreatik shira ajratadi. Pankreatik shiraning 98,6 %i suvdan tashkil topgan, 7,6 – 
8,5 oralig‘idagi RN ga ega. Pankreatik shira fermentlarga boy: unda tripsin, elastaza, 
ximotripsin,  lipazalar  bor.  Bu  fermentlar  ingichka  ichakda  hazm  jarayonining 
me’yorda  kechishi  uchun  zarur.  Pankreatik  shira  sekretsiyasi  ovqat  qabul  qilish 
vaqtida keskin oshadi.