Klinik dietologiya va nutrisiologiya

Bolalarni sun’iy ovqatlantirishda qo‘llaniladigan taom va mahsulotlar 
miqdori 
№  Taom va 
mahsulotlarning 
nomlari 
Bola yoshi va oylari 
0-1  2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
9-
12 
1.    Moslashtirilgan 
sut  aralashmasi, 
ml 
700 
800 
800 
900 
800 
900 
800 
900 
700  400  300 
200 
300 
250 
200  200 
2.    Meva 
sharbatlari, ml 
 
 
 
 
 
50-
60 
60 
70 
80 
90 

---

49 
 
3.    Mevali  ezilma, 
ml 
 
 
 
 
 
50-
60 
60 
70 
80 
90-
100 
4.    Tvorog, g 
 
 
 
 
 
40 
40 
40 
40 
50 
5.   
Tuxum  sarig‘i, 
dona 
 
 
 
 
 
 
0.25  0.5  0.5 
0.5-
1 
6.    Sabzavotli 
ezilma, g 
 
 
 
 
 
150  150  170  180  200 
7.    Sutli butqa, g 
 
 
 
 
 
10-
150 
150  170  180  200 
8.   
Go‘shtli  ezilma, 
g 
 
 
 
 
 
 
5-
30 
50 
50 
60-
70 
9.    Kefir  va  boshqa 
qatiq 
mahsulotlari 
yoki  tabiiy  sut, 
ml 
 
 
 
 
 
 
200  200  400  400 
10.  
Non  (bo‘g‘doy, 
oliy nav), g 
 
 
 
 
 
 
 
5 
5 
10 
11.   Suxari,  pechene, 
g 
 
 
 
 
 
3.5  5 
5 
10 
10-
15 
12.  
O‘simlik  yog‘i 
(kungaboqar, 
makkajo‘xori), 
ml 
 
 
 
 
 
3 
3 
5 
5 
5 
13.   Sariyog‘, g 
 
 
 
 
 
4 
4 
5 
5 
6 
 
1-3 yoshli bolalarni ovqatlantirish 
Bir yoshdan keyin bolalarda oshqozon xajmi kattalashadi, barcha so‘lak bezlari 
faollashadi,  chaynash  apparati  rivojlanadi.  Ikki  yoshga  borib  ildizli  tishlar  paydo 
bo‘ladi va bu bola ratsioniga chaynaladigan ovqatlarni kiritish imkoniyatini beradi. 
2-3  yoshlarda  bolaning  faol  harakati  rivojlanishi  va  modda  almashinuvi 
kuchayishi  sababli  quvvatni  ko‘p  sarflanishi  oqibatida  asosiy  ovqat  moddalariga 

---

50 
 
bo‘lgan kunlik ehtiyoj oshib boradi. Bunda oqsil va yog‘ – 53 g, uglevodlar- 212 g, 
ratsion  kaloriyasi  1540  kkal  va  asosiy  ovqat  moddalarini  (oqsil,  yog‘,  uglevodlar) 
nisbati  1:1:4  bo‘lishi  kerak.  Oqsillarning  70  %  hayvonlarnikidan  tashkil  topishi 
lozim. Chunki bu o‘sayotgan bola organizmini rivojlanishi va markaziy asab tizimini 
jadal shakllanishini ta’minlab beradi.  
Ovqatlantirish tartibi - ovqat qabul qilish oraliqlariga rioya qilishni, uni xajmi 
va  tarkibi  bo‘yicha  kun  mobaynida  taqsimlanishini  nazarda  tutadi.  1,5  yoshgacha 
bo‘lgan bola kunda 4 - 5 marta ovqat eydi. Uni ishtaxasini saqlash va ovqatni engil 
o‘zlashtirilishi uchun aniq bir vaqtlarda ovqat qabul qilinishgiga rioya qilish lozim. 
Quvvat bo‘yicha kundalik ratsionni shunday tuzish kerak unda nonushta va kechki 
ovqatga uni 25 %, tushlikda – 35 %, tolma choyga (tushlik va kechki ovqat oralig‘ida 
iste’mol qilinadigan ovqat) – 15 % to‘g‘ri kelishi kerak. Bundan tashqari oqsilga boy 
taomlar (go‘sht, baliq, tuxum) kun davomida to‘g‘ri taqsimlanishi zarur. 
Erta yoshdagi bolalarga tavsiya etiladi:  
- Go‘sht va go‘shtli mahsulotlar (allergik reaktsiyalar kuzatilmasa), mol, buzoq, 
qo‘y go‘shti va baliqning yog‘i kam turlari;  
- Sut  va sut  mahsulotlari (kefir, prostokvasha, qatiq, yogurt, tvorog, smetana, 
pishloq); - Non; - Grechka, guruch, jo‘xori, suli, manniy yormasi (1,5 yoshgacha), 
kattaroq yoshlarda – bug‘doy, perlovka yormasi; - Sabzavotlar, mevalar (quruq va 
yangi uzilgan meva sharbatlari); - Murabbo, marmelad, pechene, asal; - O‘simlik va 
hayvonlar yog‘i.