Кириш (СЎз боши)

So`zdan so`z yasang.
Bu o`yinning variantlari juda ko`p. Biz tavsiya qilayotgan yasalishda so`z morfemalar vositasida yasalib, so`zning boshidan oxiriga qarab boriladi. Orqaga qaytish, morfemalarning o`rnini almashtirish mumkin emas. Bu o`yin so`z tarkibini o`quvchilarning o`zlashtirishini osonlashtiradi. “Maydalab”ni maydalang: ma, may, mayda, maydala, maydalab, dala, lab – 7 ta so`z.
Bir so`zdan o`n so`z yasang – so`zlarni izohlang. Masalan,
O`tinchimiz
O` - undov o`tinchi – o`tin teruvchi
O`t – maysa, olov o`tinchim – o`tin teruvchiga egalik qilish
o`ti – olovi o`tinchim – iltimosim
o`tin – quruq o`tin o`tinchimi – o`tinchilikni so`rash
o`tinch – iltimos o`tinchimiz - o`tinchi bizga qarashli

Yasalgan so`zlar o`quvchilar tomonidan izohlanadi. Bunung natijasida o`quvchilar nutqi, tafakkuri rivojlanadi.

“Yo`qolmas so`zlar ” o`yini. Shunday so`zlar topingki, ularning birinchi harfi olib tashlansa ham qolgan qismi leksik ma`no anglatsin. O`yinda o`quvchilar uch guruhga bo`linadi: Birinchi guruh otdan ot, ikkinchi guruh fe`ldan fe`l, uchinchi guruh aralash so`z turkumlaridan misollar yozadilar. Namuna:
I guruh II guruh III guruh
qasr – asr sochmoq – ochmoq sariq – ariq
choy – oy sotmoq – otmoq ayamoq – yamoq
shuvoq – uvoq toshmoq – oshmoq chana – ana
sabr – abr ko`rmak – o`rmak jilg`a – ilg`a
ro`y – o`y jilvira – ilvira achit – chit

Vaqt imkoniyatiga qarab so`zlar ishtirokida gaplar ham tuzish mumkin.

“Zinapoya” o`yini

Bunda berilgan so`z asosida “zina” katakchalar to`ldiriladi.

T
U
R
K
I
Y

T	O	L
U	L	O	Q
R	I	X	S	I
K	I	M	X	O	B
I	S	T	E	H	Z	O
Y	O`	L	B	O	SH	CH	I

Asos so`zlar yordamida bo`sh kataklarni to`ldiring.

Bu o`yin sinonimlarga oid mustahkamlash darslarida qo`llanadi.

I a I b

				T
				A
				R
				A
				F

				T	E	G	R	A
			H	A	R	Yo	N
		Q	U	R	Sh	O	V
	T	E	V	A	R	A	K
A	T	R	O	F

IIa II b

					Q
					A
					D
					R
					L
					I

	A	R	D	O	Q	L	I
					A	Z	I	Z
	Q	A	D	R	D	O	N
			H	U	R	M	A	T	L	I
E	‘	Z	O	Z	L	L	I
				Q	I	M	M	A	T	L	I

IIIa

						J
						A
						S
						U
						R

III b

				Sh	I	J	O	A	T	L	I
					M	A	R	D
Q	O`	R	Q	M	A	S
			Yo	V	Q	U	R
		B	O	T	I	R

IV a

			N
			O
			M
			U
			S

IV b

		A	N	D	I	Sh	A
			O	R
Sh	A	R	M
			U	Ya	T
		I	S	N	O	D

V a

			B
			E
			Sh
			A
			K

V b

	A	L	B	A	T	T	A
		B	E	G	U	M	O	N
			SH	U	B	H	A	S	I	Z
M	U	Q	A	R	R	A	R

Sh

A

K

S

I

Z

VI a

			O
			B
			D
			A
			N

VI b.

		T	O	Z	A
			B	A	G‘	O	Ya	T
A	Sh	A	D	D	I	Y
B	I	R	A	M
	Ch	U	N	O	N

VII a

						U
						L
						K
						A
						N

VII b

				U	L	U	G‘
H	A	Y	B	A	T	L	I
			B	U	Yu	K
				A	Z	A	A	M	A	T
		G	I	G	A	N	T

Tayanch so`zlar yordamida bo`sh kataklarni to`ldiring. Bu o`yinda ham tik (vertikal), ham yo`nalish (gorizontal) bo`yicha bir xil so`zlar chiqishi kerak.
I a I b

B	I	L	I	M
I
L
I
M

B	I	L	I	M
I	R	O	D	A
L	O	T	O	S
I	R	O	R	A
M	A	C	A	L

II a II b

V	A	T	A	N
A
T
A
N

V	A	T	A	N
A	R	I	Z	A
T	I	L	I	M
A	Z	I	Z	A
N	A	M	A	T

III a III b

X	O	H	I	SH
O
H
I
SH

X	O	H	I	SH
O	V	O	Z	A
H	O	Z	I	R
I	Z	I	D	A
SH	A	R	A	F

IV a

X	A	T	O
A
T
O

IV b

X	A	T	O
A	T	I	R
T	I	L	I
O	R	I	F

“