Kirish 2 II. Asosiy qism

Kainit — KCl • MgS0₄ • 3H₂0 dan tashqari koʼp miqdorda NaCl tutgan aralashma. Tarkibida 10—12% K₂0, 8% ga yaqin MgO, 40% atrofida Cl va 35% Na₂O tutadi. Kainitli va kainit-langbeynitli jinslarni maydalash yoʼli bilan olinadi. Аsosiy oʼgʼit sifatida ish latiladi. Magniy bilan kam taʼminlangan tuproqlarda ildizmevalilarga qoʼllash tavsiya etiladi.

Karnallit (KCl • MgCl₂ • 6H20 + NaCl) maydalangan ruda, 12-13% K20 tutadi. Uta gigroskopik, mushtlashib qolish xususiyatiga ega. Boshqa kaliyli oʼgʼitlarga nisbatan kam ishlatiladi.

Potash (K₂CO₃). Fiziologik ishqoriy oʼgʼit. Tarkibida 52—55% gacha K₂0 tutadi. Nefelindan alyuminiy olish jarayonida chiqindi sifatida ajralib chiqadi. Xlorga taʼsirchan ekinlar uchun eng yaxshi ballaqsiz oʼgʼit. Lekin fizikaviy xossalari yomon — oʼta gigroskopik, sovushuvchan va tez sotib soladi, yaxshi sochilmaydi. Tuproqqa kiritish oldidan uni 1:1 nisbatda torf yoki chirindi bilan aralashtirish lozim.

Kul — tarkibida kaliy, fosfor, kaltsiy va aksariyat mikroelementlar tutgan qimmatli oʼgʼit. Shuning uchun ham D. N. Pryanishnikov kuldan oʼgʼit sifatida foydalanish masalasiga alohida eʼtibor bergan.

Yogʼoch, o’simliklarning poya va somonlari kuydirilganda hosil boʼladigan kul tarkibida koʼp mitsdorda K₂CO₃ va KHCO₃ mavjud.

Kul tarkibidagi oziq elementlarining miqdori koʼp jihatdan daraxt yoki ekin turi, shuningdek, goʼng, torf va toshkoʼmirning sifatiga bogʼlitstsir (1-jadval).

Kul tarkibidagi kaliy suvda yaxshi eriydigan shaklda bo’ladi. Kaliyning bu shakli barcha qishloq xo’jalik ekinlarining oziqlanishi uchun yaroqlidir.

1-jadval.