Kirish 2 II. Asosiy qism

Kaliy xlorid (KCl). Eng keng tarqalgan kaliyli oʼgʼit hisoblanib, ishlab chiqariladigan kaliyli oʼgʼitlarning 85—90% ini tashkil qiladi. Tarkibida 53,7—60,0% gacha K₂0 tutadi. Davlat andozasi boʼyicha kaliy xlorid namligi 1% dan koʼp boʼlmagan, kulrang jilvaga ega pushti va oq kristallarning aralashmasi holida ishlab chiqariladi.

Kaliy xloridi ikki xil: galurgiya va flotatsiya usullari yordamida olinadi.

Silvinitdan kaliy xloridni galurgiya usulida ajratib olish KCl va NaCl larning suvda turli haroratlarda erishiga asoslangan. Har ikki tuz bilan boyitilgan eritmaning harorati 20—25°C dan asta-sekin 90—100°C gacha koʼtariladi. Bunda KCl ning eruvchanligi ikki marta oshgani holda NaCl ning eruvchanligi oʼzgarmaydi. Eritma qayta sovutilganda, KCl kristallanishga uchraydi va choʼkadi, NaCl esa eritmada qoladi.

Flotatsiya usuli KCl va NaCl zarrachalari yuzalarining suv bilan turli darajada hoʼllanishiga asoslangan. Turli loyli shtammlardan tozalangan va yaxshilab maydalangan ruda suv yoki suvning yogʼli aminlar qoʼshilgan aralashmasi yordamida boʼtana holiga keltiriladi. Pulpa orqali yuborilgan havo oqimi mayda pufakchalar holida aralashma orasidan oʼtish jarayonida gidrofob xususiyatli zarrachalarni ilashtirib eritmaning betiga (koʼpik holatida) olib chiqadi. Bu KClning kontsentrati boʼlib, sentrifugalash yoʼli bilan undan oʼgʼit ajratib olinadi va kuritiladi. NaCl esa, boshlangʼich aralashmaning tubiga choʼkadi, ajratib olinadi va tegishli maqsadlarda ishlatiladi.

Flotatsiya va galurgiya usullari bilan olingan kaliy xlorid mayda kristall zarrachalar shaklida buladi.

Gigroskopikligi yuqori boʼlganligi sababli saqlash jarayonida nam tortib, mushtlashib qolishi mumkin. Buning oldini olish uchun zarrachalar donadorlashtiriladi (1—3 mm kattalikda) yoki aminlar qoʼshish yoʼli bilan yopishqoqligi kamaytiriladi.