Kirish 2 II. Asosiy qism

kristall panjaradagi kaliy -» almashinmaydigan kaliy -» almashinuvchan kaliy -» tuproq eritmasidagi kaliy.

Kaliyning tuproq singdirish kompleksi (TSK) bilan taʼsirlashish xarakteridan uning tuproq tiplari boʼylab juda sekin siljishi (migratsiyasi) kuzatiladi (qumli va qumoqtuproqlar bundan mustasno). O’rtacha va ogʼir mexanikaviy tarkibli tuproqlarda odatda kaliy 0—60 sm dan pastga yuvilmaydi yoki boshqacha aytganda, ildizning asosiy qismi tarqaladigan qatlamdan uzoq ketmaydi. Bunday tuproqlardan kaliyning yuvilishi bir yilda gektariga 0,7—12 kg dan oshmaydi. Eng ko’p kaliy qizil tuproqlardan (40 kg/ga) yuviladi.

Hozirgi davrda kaliyli oʼgʼitlarni davriy ravishda (bir necha yillik meʼyorini bir marta) qoʼllash masalalari oʼrganilmoqda. Kaliyli oʼgʼitlar bunday usulda qoʼllanilganda birinchidan, oʼgʼitni tuproqqa kiritish bilan bogʼliq sarf-xarajatlar, ikkinchidan, xlor ionlarining zararli taʼsiri kamayadi. Lekin, yengil mexanikaviy tarkibli tuproqlarda bu usulda oʼgʼit qoʼllash yaxshi natija bermaydi.