Kirish 2 II. Asosiy qism

Kaliyli oʼgʼitlarni qoʼllash

Kaliyli oʼgʼitlarni taqsimlashda tuproqlarning mexanikaviy tarkibi, tarkibidagi harakatchan kaliy miqdori, namlanish darajasi, ekinning biologik xususiyatlari hamda rejalashtirilgan hosilga eʼtibor beriladi. Oʼrta va ogʼir mexanikaviy tarkibli tuproqlarda kaliyli oʼgʼitlarning yillik meʼyorini toʼlaligicha kuzgi shudgor ostiga kiritish lozim. Bunda oʼgʼit tuproqning oʼsimliklar ildiz tizimining asosiy qismi rivojlanadigan, nam bilan nisbatan yaxshi taʼminlangan qatlamlariga tushadi va undan oʼsimliklar unumli foydalanadi. Oʼrta Osiyo tuproqlarida, ayniqsa, paxta yetishtiriladigan maydonlarda, kaliyli oʼgʼitlarni qoʼllashning ahamiyati kattadir.

Gʼoʼza azotli va fosforli oʼgʼitlar fonida kaliyli oʼgʼitlarga kuchli ehtiyoj sezadi. Аyniqsa, bedadan boʼshagan maydonlarda paxta yetishtirishda koʼp mikdorda kaliyli oʼgʼitlar ishlatishga toʼgʼri keladi, chunki beda uch-toʼrt yil davomida yetishtirilganda, tuproqdan koʼp miqdordagi kaliyni olib chiqib ketadi.

Boʼz tuproklarda kaliyli oʼgʼitlarni qoʼllash hisobiga har ga maydondan oʼrtacha 3,8—4,8 s qoʼshimcha paxta hosili olish mumkin. Lekin olinadigan qoʼshimcha hosil miqdori koʼp jihatdan tuproqlarning almashinuvchan kaliy bilan taʼminlanish darajasiga bogʼliq. Аlmashinuvchan kaliyning miqdori bir kg tuproqda 140—170

mg boʼlganda, gektariga 100 kg K₂0 qoʼllash 2,7 c qoʼshimcha hosil bergan boʼlsa, almashinuvchan kaliyning miqdori 70—80 mg boʼlgan tuproqlarda qoʼshimcha hosil 6,4 c ni tashkil qilgan.